Mula noong panahon ng Busan Universal Rail Inc. o BURI, hanggang ngayon, ang successive operational glitches ng train system ay patuloy pa rin.

Ang system ay nag simula sa kanyang operations noong 1999. Makalipas isakatuparan ang hearing ng House Committee on Good Government and Accountability, ating inanyayahan na mag guest si PBA Party-list Rep. Jericho “Koko” Nograles nitong nakalipas na Miyerkoles, January 31, 2018 sa ating INSIDER EXCLUSIVE Program ng PTV4 at DzRJ. Regular na napapanood tuwing Miyerkoles ng alas otso (8pm) ng gabi at napapakinggan sa radyo ng alas nuebe (9am) ng umaga.

COVER-UP AND CONSPIRACY

Kanyang in-exposed ang alleged cover-up at conspiracy ng ilang opisyal sa mga glitches o abirya ng MRT3. Tulad nalang ng pagkawala ng Messma card o black box na nagre-record sa lahat ng interventions ng train. Ang card na ito ay kinokonsiderang kritical dahil ito ang nag sasabi nang naging dahilan ng aksidente.

Ang pag-hagis ng adult diaper na nagpatigil sa operation ng buong train, ay pinaniniwalaan nilang deliberate. Ang pag-hiwalay ng bagon o pagkaka-detach ng coach sa pagitan ng Ayala at Buendia Stations, ay naging dahilan upang mag lakad ang may 140 na pasahero sa riles ng train. Nakikita ang “human intervention” sa aksidenting ito, ayon kay Congressman Nograles, isa raw malinaw na sabotahe.

Ang pagkakasunog ng regulator board ng train nang maka-ilang beses. Ang pangyayari noong isang Biernes, makalipas na umusok ay naglagablab at kinailangan pa ng bumbero ang sumaklolo. Nag lakad sa riles ang may 600 mga pasahero. Tulad din noong Sept 18, 2017, regulator board din ng train ang umusok sa ilalim ng upuan ng mga pasahero.

MRT3 WHEELS MADE IN BULACAN

Ang ginawang remedyo sa 16 na wheels o gulong na bakal ng MRT3 train, tinrabaho ng isang fly-by-night na machine shop sa Bulacan. Ito ay isang delikadong practice na hindi dapat nangyayari. At mga nadiskubring hindi original na piyesa ng train na nabili naman sa Bangkal, Makati at binayan ng milyon milyon ng DOTr.

Cong. Nograles: Pinag loloko nila ang taong bayan at the expense ng mga passengers.

PROPRIETARY NG BOMBARDIER

Ayon pa kay Congressman Nograles questionable ang ginawang deal sa Diamond Pearl na isang repair shop sa Bangkal Makati. Ang mga piyesa raw ng train ay proprietary ng supplier na Bombardier (Canadian Multinational manufacturer) na dapat nanggagaling dito ang mga piyesa. Categorically na inamin ni Congressman sa ating interview sa kanya, na ang mga parts o piyesa ng train ay hindi na original. Ang Diamond Pearl ay lumilitaw na unauthorized supplier ng piyesa na gawa ng manufacturer na Bombardier tulad ng vehicle logic units.

MRT3’s BRAIN

Ang tinatawag na “Intelligent Vehicle Logic Unit” (IVLU), tulad ng gamit ng MRT3 ay hindi lamang nagsasabi ng lokasyon ng isang sasakyan kung hindi ito ang nag sisilbing utak o “brains ng isang SmartBus” sa abroad tulad ng gamit ng Westinghouse SmarTrak fleet management system. Sa ngayon sinasabing questionable na rin ang VLU na gamit ng MRT3.

Ang nangyaring overshot ng MRT Train kung saan na ang kanyang train ay literally na natangal sa kanyang tracks o riles ay masahol pa sa nangyari noong 2014. Ang nangyaring derailment daw ng train noon ay initially itinago sa publiko ng mga concerned officials.

7 TO 10 COACHES LEFT

Malamang daw mas marami pang seriosong aksidente at deadly scenarios kung ang train ay tumatakbo sa kanyang dating normal na speed at puno ng pasahero. Ang deception daw ay posibling nagaganap sa mga government officials, sa nag papatakbo ng MRT-3 o sa loob mismo ng Department of Transportation.

Sa orihinal na bilang na 73, ating tinanong kung ilan pang mga bagon o coaches ng MRT3 ang tumatakbo sa ngayon.

Cong. Nograles: Unconfirmed, 7 coaches left out of 73.

Sa umpisa raw, bago tumakbo ang train sa madaling araw mga 20 coaches ang nakasalansan. Mapupuna makalipas ng inspection at pag bibilang, pito (7) hangang sampu (10) na lamang ang aktual na patatakbuhin. Ultimong bilang raw ayon kay congressman ay nape-peke.

BURI’S LIABILITY

Natanong din natin kay Cong. Koko Nograles kung ano ang kanyang masasabi sa naging pahayag ng BURI o Busan Universal Rail Inc. na bakit sila pa ang laging sinisisi gayong hindi na sila ang maintenance provider ng Metro Rail Transit mula pa noong nakalipas na taon -2017 at patuloy pa rin ang atribution sa kanila sa mga nangyayaring glitches o abirya.

Cong. Nograles: Tama rin naman, hindi na dapat i-attribute sa kanila ang lahat laluna kung ang mga abirya ay nangyari sa taong kasalukuyan.

Tinanong ko kay Cong. Nograles kung gaano katotoo na ngayong buwan ng Pebrero 2018, ay parating na ang mga piyesa ng train na replacement ng mga critical spare parts na matagal nang kailangan upang mag normalized na ang operation ng train.

Cong. Nograles: Sana nga!

HOUSE COMMITTEE RECOMENDATION: PLUNDER

Inaasahan niya na may mga makakasuhan ng plunder dahil sa corruption mula sa DOTr, sa mga opisyales ng kasalukuyan at nakalipas na administrasyon. Sa ngayon ay inihintay na lamang na makumpleto ang final draft ng committee report.

Cong. Nograles: Pangalan ng mga sasabit mayroon na, nasa isipan natin yan pero kina kailangan muna ng approval ng House bago maisa publiko.

Ayon sa ilang experto ang nakalipas na derailment ng MRT 3 ay maiko-konsederang may seriosong problema na ang system nito, na nasa state of serious disrepair at unsafe para sa riding public.

SUMMATION

Ayon sa ilang experto itong MRT3 ay inoperable na dahil sa dami ng defects. Ngunit ano naman ang alternatibong service na maibibigay natin sa tao. Nawa ang sinasabing full repair at restoration ng train trucks ay maisakatuparan ng totohanan. Ayaw ko sanang ihambing ang mga modernong train na gamit na ng ating mga kalapit na bansa. Tulad ng MAGLEV nang Shanghai sa China, ito ang magnetic levitation technology na ang kanyang bilis ay 501 kph na hindi na nakasayad sa riles. At sa ating MRT3 ay tumatakbo ng 20kph. Sa ngayon sabi nga nila “no choice,” kailangang pag tiyagaan kung ano ang mayroon pero huwag naman sana nating hintayin na magkaroon pa ng malagim na sakuna. At hindi dapat buhay ng ating riding public ang laging nakataya.

Since the time Busan Universal Rail Inc. or BURI took over the MRT3 line, operational glitches continue till this day. Rep. Jericho “Koko” Nograles reveals the alleged cover-up being done by several officials behind the MRT3 issues such as the missing missma card or black box that records all interventions done on the trains. This card is critical because it indicates the causes behind any accident that happens in the line. The congressman also believes that the ‘adult diaper incident’ was deliberate. This resulted in the detachment of 2 train cars, along Ayala and Buendia Stations. As a result, 140 passengers were forced to disembark and walk along the rails. Last Friday, the MRT3 regulator board caught fire again and 600 passengers were off-boarded.

The officials maintaining the line also engaged in dangerous practises. The wheels of the MRT3 trains were made by a fly-by-night shop in Bulacan. They also found out that non-original train parts were also paid for by the millions, in a factory in Bangkal, Makati instead of being bought directly from its proprietary supplier, Bombardier (Canadian Multinational Manufacturer). As the Congressman said, “Pinagloloko nila ang taong bayan at the expense ng mga passengers.”

The “Intelligent Vehicle Logic Unit” (IVLU) serves as the MRT3 line’s brain. Due to the way spare parts were being handled, it now casts doubt as to the authenticity of the actual VLU unit being used by the current train line.

If the train were to run using its original speed at full capacity, the officials believe that more accidents would happen. Out of the original 73 coaches, only 7 – 10 are functioning everyday. According to the experts, the MRT3 is in a state of serious disrepair and is considered unsafe for the riding public.

Congressman Nograles believes that the corrupt officials (both past and present) behind DOTr responsible for the MRT3 sorry condition will be sued for plunder. The House Committee on Good Government and Accountability’s final draft report will be finished soon.

Tinutulan ng Malaysian government ang planong pagsasama sa Sabah bilang bahagi ng teritoryo ng Pilipinas sa ilalim ng Federalismo.
Sa isang press con, ipinahayag ni Malaysian Minister of Foreign Affairs YB Dato’ Sri Anifah Haji Aman, na hindi kikilalanin at papansinin ng Malaysia ang anumang planong pag-angkin ng kahit anong bansa sa Sabah. Iginiit ni Anifah na ang Sabah ay kinikilala ng United Nations at ng buong international community bilang bahagi ng Malaysia simula pa noong mabuo ang Malaysian Federation noong September 16, 1963. Inilabas ng Malaysia ang naturang pahayag matapos sabihin ni dating Senate President Aquilino Nene Pimentel na maghahain siya ng panukalang isama ang Sabah bilang bahagi ng teritoryo ng Pilipinas sa ilalim ng Federalismo.

CONJECTURE

Sinabi ni dating Senate President Pimentel na maaaring maging 13th federal state ng bansa ang Sabah. Ang naturang mga pahayag, ayon kay Anifah, ay kawalan ng kaalaman sa kasaysayan at international law.

Princess Jacel: Payag akong gawin nating 13th federal state ang Sabah.

Kaugnay nito ay minarapat naming anyayahan si Princess Jacel Kiram ang anak ng yumaong Jamalul Kiram III, ang dating Sultan ng Sulu Sultanate of Sulu sa aming “INSIDER EXCLUSIVE” na palatuntunan ng PTV at DZRJ radio, na napapanood tuwing alas otso ng gabi (8pm), Miyerkoles, at napapakingan ng live sa radyo ng alas nuwebe ng umaga (9am).

REVISIT SABAH

Sa aking ginawang pakikipanayam kay Princess Jacel aming napag usapan ang mga nakaraang kaganapan tulad ng nangyaring standoff sa border ng Sabah, ang ginawang masusing pag aaral ng University of the Philippines, ang bayaran ng gold coins na nauwi sa Ringgit. RM5,000. na renta na naging 5,300. Ringgit na Malaysian money. Natanong ko sa kanya ang istorya ng Operation Merdeka na nauwi sa Jabidah massacre, gayon din ang sinasabing “dormant claim” natin sa Sabah.

Ang taonang kabayaran sa “Cession Money” ng Malaysian Embassy ay binibigay sa naging tagapagmana ng Sultanate of Sulu. Ang Bansang Pilipinas bilang successor state ng Sultanate of Sulu ay patuloy pa rin sa kanyang claim sa Sabah, tulad nang nakasaad sa kasaysayan na ito ay leased o pinahiram lamang sa British North Borneo Company noong 1878. Sovereignty ng Sultanate ang teretoryo na sumunod na sinalin sa Republica ng Pilipinas.

SABAH DELIVERS $72 BILLION

Bagamat pinaggigiitan pa rin ng Bansang Malaysia na base sa kanilang pagkaka unawa sa 1878 agreement sa cession, na ibinibigay na ang karapatan ng mga residents ng Sabah sa Malaysia ang kanilang karapatan sa self-determination ng sumali silang mabuo ang Malaysian federation noong taong 1963.

Princess Jacel: Ang 23% ng gross domestic product o GDP ng Maylasia ay dahil sa Sabah. $72 Billion kada taon ang kinikita ng Malaysia sa Sabah. Noong taong 2016 tinatayang umaabot sa 296.4 billion USD ang kinita ng Malaysia. Halos abot na sa kinita ng Singapore na 297 billion USD. At umahabol sa Thailand na may 406.8 billion USD.

FAVORATE DESTINATION

Sabi pa ni Sulu Princess Jacel Kiram ang Malaysia ay isa sa mga paborito niyang binibisitang bansa. Gandang ganda si Princess Jacel sa Malaysia, “ang Malaysia parang Europe ng Asia, maganda, maaaliw ka at masasabi mong para sa ating mga Asian ito.”

Gustuhin man niyang bumisita ngayon sa Malaysia ay hindi na niya magawa. Ito ang bagay na kinalungkot niya, mula ng pansagan siyang terrorista sa Malaysia ay nangamba na siya sa kanyang buhay at seguridad.

Princess Jacel: “Nakakalungkot lang kasi mukhang hindi na ako makakapunta doon. Pag suspected terrorist doon, pinapatay na agad. Wala ng due process.”

CONTROVERSIAL NA SELFIE

Nang dumalaw sa Pilipinas noong November 2015 si Narul Izzah Anwar, anak na babae ni dating Deputy Prime Minister Anwar Ibrahim ng Malaysia, dahil lamang sa pagpapakuha nila ng larawan ni Princess Jacel malaking kontrobersiya ang nangyari.

Sumunod na araw ay headline na sa Malaysia ang larawan nila sa pahayagan at nakalagay sa pahayagan: “Izzah Anwar Kasama-Sama Ang Isang Terorista.” Ayon pa raw kay Prime Minister Najib Razak, si Izzah Anwar ay mag ugnayan sa kasalukuyang terrorist ng Sulu at yan ang kinasasama ng loob ng mga Malaysiano.

Naganap ang kanilang pagkikita sa isang pagtitipon sa siudad ng Maynila, na pinangunahan at hosted ng Council on Philippine Affairs at Asian Institute for Democracy. Ang event na iyon ay may kaugnayan sa support ng United Nation Working Group sa posisyon na Arbitrary Detention ni Anwar Ibrahim upang mapakawalan na ito sa kanyang pag kakapiit.

ADVOCACY

Princess Jacel: Nataon lang na parehas ang naging paninindigan namin sa mga naging simulain at ipinaglaban ng aming mga magulang.

Si Princess Jacel Kiram ay anak ni Jamalul Kiram III, ang dating Sultan ng Sulu Sultanate of Sulu. Kinabigla ni Priness Jacel ang pinalabas na balitang yon sa Malaysia, ni wala namang pinag usapan sa issue ng Sabah sa kanilang pag kikitang iyon. Ayon kay Narul Izzah nalulungkot siya at ganoon ang naging reaction ng kanyang mga kababayan sa nalathalang larawa Dahil sa kontrobersiya, ang Sabah legislative assembly ay nag palabas ng kautusan na huwag nang muling bumalik si Nurul Izzah sa Maynila.

NOBLE INTENTIONS

Princess Jacel: Noon ngang taong 2013, nagnanais lamang na manirahan ng tahimik sa Sabah ang aming mga kababayan, kaya nagsilikas sila roon. Pero ano ginawa nila? Tinaboy sila gamit ang dahas. Bakit nila sasabihin na ang intensiyon ay para makidigma? Eighty plus na ang idad ng uncle ko. Gusto niya ay mamuhay na lang ng tahimik.

Ito ang napabalita noong Marso 2013 na may 200 armado mula sa Sulu ang pumasok sa border ng Sabah upang sakupin daw ang Lahad Datu.

SUMMATION

Kung ganito nga kalaki ang inaakyat na kita ng Sabah sa bansang Malaysia na umaabot sa $72 billion kada taon, malayong-malayong i-give up nila ito. Ni sa panaginip ay hindi sila papayag. Sa palasak na pananalita, ilalaban nila ito ng patayan. At kung usapan naman ng karapatan sa teritoryo, naririyan pa rin ang ating rights na malinawan at makuha ang tunay na katotohanan base sa mga factual na istorya at buhay na dokumento na nagpapatunay sa karapatan ng Pilipinas sa Sabah.

Hindi dapat manaig ang simbuyo ng damdamin dito. Walang may gustong magkasakitan sinuman sa ganitong usapin, na ang hangad ay malaman ang katotohanan. Kaya malaki ang maitutulong ng isang neutral na tagapamagitan. Nawa ang isang tulad ng International Court of Justice (ICJ) ay manindigan sa kanilang mandate na tumulong sa mga bansang gustong mabatid at malinawan ang katotohanan. Hanga’t hindi nalilinawan, ay magpapatuloy pa rin ang saling-lahi na mag tatanong at hangarin na malaman ng bawat isang Filipino ang katotohanan sa likod ng Sabah Claim.

Nakapanayam natin si Feng Shui Master Aldric Dalumpines sa ating INSIDER EXCLUSIVE Program ng PTV4, regular na napapanood tuwing miyerkoles ng alas otso (8pm) ng gabi. At si Master Hanz Cua sa ating program KASANGGA MO ANG LANGIT sa DzRJ 810khz na napapakingan tuwing ala diyes ng umaga (10-11am) Lunes hangang Biernes.

CHINESE HOROSCOPE THEORY

Ayon kay Master Hanz ang Chinese New Year sa taong ito 2018 ay nag sisimula sa araw ng Biernes February 16. Ang Chinese New Year ay kilala na Spring Festival lalo na sa mga bansa sa East Asia.

Ayon sa Chinese horoscope theory ng earth element ay sumisimbulo sa kabundukan. Ang taong ito ay taon ng brown dog, aso na loyal, caring at trustworthy o mapag kakatiwalaang animal sa Chinese zodiac. Ang ugnayan sa pagitan ng Chinese zodiac at Feng Shui element ay patungo sa pananaw na bigyan ng higit na pansin ang agricultura, environment, real estate, religious o spirituality at territorial integrity.

IBALIK ANG SWERTE!

Inaasahan daw ayon kay Master Hanz ang kaginawahan, swerte at kaunlaran sa buong taon ng 2018. Bagamat ang Chinese zodiac ay may kanyang ups and downs. Abangan ang mga magandang surpresang darating sa inyong buhay sa darating na mga buwan. Sa mga isinilang sa Year of the Rat, mag kakaroon daw ng magkahalong tagumpay at kasawian sa taong ito. Kinakailangan raw ng klarong ka-isipan na makatutulong sa kanyang career at reputasyon. Posible raw ang kawalan sa kita, pag ibig at relationships.

Habang tumatagal ang taon makababawi rin naman sa mga nakalipas na kamalasan sa buhay. Ang katatagan at tyaga ang siyang magpapabago sa takbo ng iyong buhay. Ang patuloy na pakikipag ugnayan sa kapwa ang makapag bibigay sa iyo ng tinatawag na positive sources of energy.

TIGER, RABBIT & DRAGONS

Para sa mga Year of the Tiger, ang relationship o pakikipag ugnayan sa ibang tao ay kakaiba. Sila ay magiging emotional, uneasy at mawawalan ng tiwala sa kapwa pati sa kanyang pamilya at mga kaibigayan na magiging malaking kawalan para sa kanya.

Ang mga isinilang noongYear of the Rabbit na nag hahangad ng kanyang fame at fortune ay magiging matagumpay sa taong ito ng 2018. Makadarama ng dagdag na kita sa kanyang trabaho. Sa negosyo makikita ang kanyang pag angat. Bagamat ang emotional disputes o pakikipagtalo gamit ang damdamin ay malaking kawalan para sa kanya. At pag dating sa pag ibig, ang taong 2018 ay hindi aayon sa kanya.

Lumayo sa mga gastusin at investments. Ang mag asawa na parehong Dragon ay makikinabang sa resulta ng magandang pag titinginan at pag aalalayan. Samantalang ang Single Dragons ay nararapat daw mag hinay-hinay at maging matapat upang makamit ang success sa kanilang pursuit sa pag ibig.

REY LANGIT: And lastly, ano ang forecast mo sa Showbiz at Politika?

Master Hanz: Marami ang magra-rise up sa Showbiz, maraming opportunities para sa mga baguhan. Sa larangan ng Pulitika maganda ang inaharap ng ating 2018, maganda ang takbo ng Pulitika at ekonomiya . Sa negosyo patok ang pagkain, restaurant, Internet at On line business. At ang lucky color of the year ay GOLD!

EARTH DOG IS YELLOW!?

Samantala ayon naman kay Master Aldric huwag palilito sa Chinese New Year Yellow Earth Dog sa marketing gimmick naman ng fake Feng Shui sa merkado. Ang mga nasa sign ng Dragon at Dog ay may challenge sa kanila dahil sa bad energy sa taong ito ng 2018.

WATER DRAGON 2018

Malapit sa kanila ang banta ng bad luck, health, wealth at sadness maliban kung ikaw ay Water Dragon na pinanganak sa taong 1928, 1988 at 2012! Sila ay magiging maswerte sa taong ito ng 2018! Ang mga images, decor, laruan o buhay na pet dogs ay maaaring maging hazardous daw sa bahay o trabaho. Makatutulong daw ang mga Feng Shui experts upang malabanan ang ganito phenomenon.

Maaaring simula sa pag lilinis sa inyong tahanan ng mga dog figurine, dog imaged Chinese calendar o giveaways at sinasabing lucky charms na hindi naman pala. Gayon din sa mga tattoo sa katawan na may larawan ng aso o dragon ito ay nag aattract ng kamalasan o Misfortune sa taong ito.

LUCKY COLOR: GOLD

Mga bunsong anak na babae ay namimiligrong magkasakit at mawalan ng kayamanan kung pinanganak sa taon ng Dragon o Dog year, maliban sa 1988, 1928, 2012. Kaya kinakailangan silang mag-ingat. Ang kulay Gold ay maswerting kulay o lucky earth element color ayon sa Feng Shui sa taong ito 2018! Ang green o violet na sinasabing malas na kulay ay wala raw katotohanan. Ito ay isa raw maling akala. Pinalalaganap upang maging mabili ang Feng Shui lucky charms na sinasabing pangontra sa malas.

Ang sinasabing pinaka maswerte sa wealth, health, career, love, lapitin ng Pera ay ang mga pinanganak sa simbulo ng Pig, Sheep, Snake, Rat, Ox, Horse, Rabbit at Rooster. Unlucky sa wealth sa taong ito 2018 ay ang Dragon, Dog, Tiger at Monkey.

UNLUCKY IN LOVE

Signs ng Kalusugan ay ang Ox, Horse, Rooster, Pig. At unhealthy naman daw ang Tiger, Monkey, Dragon, Dog at Rat. Masuwerte raw sa Career ang Ox, Rabbit, Sheep, Snake, Rooster,Pig. At kabaligtaran naman daw sa Rat, Tiger,Horse, Monkey, Dragon, Dog. Sa Pag-ibig, unlucky in Love daw ang Dog, Monkey, Dragon,Horse, Rat, Tiger. At luckiest in love at lovelife ang Sheep, Pig, Rooster, Snake, Rabbit, Ox.

At ito naman raw ang bagong kasabihan:

KONG HEI Feng Shui and LET THE DOGS OUT!

Hi Hello, ito po ang Inyong Kasangga, Rey Langit!

Naibahagi ko sa aking Speech ng ako ay tanungin sa isang media forum kung nakasama ko sina Johnny de Leon, Ernie Baron, Johnny Midnight at Joe Taruc, mga kilala at batingkang Broadcasters.

Rey Langit: Oo naman! (sagot ko)

Sila ay na kasama ko sa ABS-CBN, pero aking nahalata na ang mga pangalang sinambit ay pawang yumao nang lahat. Parang ang ibig pakahulugan nang nag tanong ay kung bakit ako na naririto pa at Buhay na Buhay.

Ganoon na lamang ang naging halakhakan at tawanan ng mga delegates sa Convention.

Naanyayahan tayo na maging guest speaker sa ginanap na National Information Convention sa Davao City nitong nakalipas na February 19-21, 2018. Ang tatlong araw na Event ay pinangunahan ng Philippine Information Agency – PIA at ng Presidential Communications Operations Office – PCOO, sa pangunguna nina Secretary Martin Andanar at DG Harold Clavite bilang organizers. Dinaluhan ng mga Information Officers ng ibat-ibang agencia ng Gobyerno. Ang mga delegates ay umabot ng halos dalawang libo (2,000) dumalo rin ang mga media practitioners. Karamihan sa mga naging resource speakers ay mga government ranking officials at ang iba ay mula sa Academe.

Ang na-assign na theme sa akin ay Broadcasting. Aking binahagi sa kanila ang ilan lamang sa aking pinagdaanang masalimuot na karanasan, mga challenges sa larangang ito ng pamamahayag at kung paano ko nalampasan.

Sinalaysay ko sa kanila ang mga balitang tinawag namin noon na “Kuryente” ngayon ay Fake News. Kung papaano namin sinagip si Dra David nang tangayin ito ng rampaging at steaming Lahar flow nang pumutok ang Mt. Pinatubo.

Ang mga challenges kung paano ko napapayag na makapanayam ang mga leaders ng ibang Bansa tulad nina Pres. PJ Kalam ng India, Iranian Shia Muslim religious leader Ayatollah Khomeini, ang paramount leader ng China na si Deng Xiaoping, si Angentina President Carlos Menem at US President Barack Obama sa Oval Office sa White House, Washington.

Ang tanong ng delegates ay kung ano ang aking Staying Power at ako ay naririto pa rin sa panahon ng Millennial Generation.

Rey Langit: Wala namang extra ordinary, naging flexible lang tayo at madaling naka-adopt sa kasalukuyang technology.

Inihalimbawa ko ang aking na-conceptualized na award-winning na programang “To Saudi With Love” (Hall of Fame) na nagsilbing tulay sa ating mga mangagawa sa Middle East at kanilang pamilya sa Pilipinas. Ang “libreng tawag” (long distance call) sa panahong wala pang cellphone.

Nang pumahimbulog na ang makabagong science at technology, naimbento ang texting at naging irrelevant ang libreng tawag, mabilis naming inilunsad ang programang “Biyaheng Langit” (tuwing Biyernes, 10pm sa PTV4) na ideya ng aking mga Kasanggang sina Reyster at JR Langit. Kaya patuloy pa rin nating nalalaman ang buhay-buhay ng ating mga OFW sa ibayong dagat. Ito ang tinawag kong adaptability at flexibility.

Ang iba’t-ibang ideya sa larangan ng pamamahayag ay nakatutulong sa staying power. Ibinahagi ko sa kanila ang kung papaano nag simula ang ideya ng katagang “People Power.”

Kasagsagan ng Martial Law taong 1974, mula sa ABS-CBN bilang Radyo Patrol Reporter, ako’y naanyayahan na maging News Director ng himpilang DZRH.

Ipinagbabawal noon ang ano mang uri ng media coverage, news report, wala ang scoop at live interviews sa panahon ng Martial Law. At dito ko nabuo ang naging pamosong Programang “Metro Manila Banat.” Isang commentary program na may dalawang anchors, si Paring Rey at si Paring Caloy. Mid 70’s, Lunes hangang Sabado, umaalingangaw ang aking tinig sa DZRH at naririnig tuwing umaga ang mga katagang:

“Ito ang Palatuntunang walang kinatatakutan, sapagkat ang pangngahas nito ay kapangyarihan na nagmumula sa mamamayan- People Power!”

Pagsapit ng ika- 22 ng Pebrero 1986, ang unang mga katagang “People Power” na namutawi sa aking bibig sa DZRH, umalingawngaw hindi lamang sa kahabahan ng EDSA, narinig ng buong Pilipinas. Ang revolution na naging surpresa sa buong mundo.

Ito ang tinawag kong “real-time account of the one of the most historically significant days in Philippine history.” Ang phrase na People Power! ay lumaganap hindi lamang sa buong kapuluan na parang wildfire, narinig ito ng buong daigdig. Ang People Power na nagpatalsik rin sa diktador na si Slobadan Milosevic ng Yugoslavia. Ito rin ang nagpabago sa buhay ng mga mamamayan ng Nepal, Myanmar, Romania, Czech Republic, Korea, Germany, at Egypt.

Ayon sa kasabihan, “Our legacy of People Power remains, And the rest is History!”

Ito rin ang naging daan upang isa-isa kong tangapin ang pinakamataas na karangalan at pagkilala mula sa mga prestigious na award-giving bodies:

1. KBP – Golden Dove Awards, Hall of Fame
2. CMMA – Hall of Fame Award
3. ROTARY CLUB of Manila, Journalism
4. Awards – Hall of Fame
5. PMPC – Award of Excellence/Hall of Fame

Ang sabi ko nga mananatili akong naglilingkod at hindi mag sasawang ibahagi ang aking kaalaman. At kapag nakita ko na ang tunay na pag babago sa ating pamamahayag, at nangibabaw na ang professionalism, seeing – witnessing the highest standards of Broadcast Journalism, then it’s time for me to fade away!

At sa pang huli naibahagi ko rin sa mga delegates ang kakaibang karanasan namin at ni Mayor Digong sa naging prediction ng yumao kong Anak na si Reyster na isa ring mediaman. Taong 2002 nang sabihin ni Reyster na:

Reyster: Dad, this mayor will be president of the Philippines someday!

Winakasan ko ang aking extemporaneous speech sa mga iniwanang mensahe ni Reyster bago siya mamaalam.

Reyster: “I have seen the value of helping others and the most rewarding as a media man, is not only exposing the wrongdoings of others but the smile and acknowledgment you receive from people whose lives you have touched and changed in some wonderful way!”

“Every time na may ilalabas kami na mga content sabihin ko naman, uy paki share, paki like at paki comment para makita at mabasa ng ibang tao. It’s very challenging po especially kung low key lang. Hindi kami nag promote just ang puhunan lang talaga namin is passion and love for the breed.” Aming nakapanayam sa “Kasangga Mo Ang Langit” PTV4 program na sumasahimpapawid tuwing Biyernes, alas diyes ng gabi (10pm) ang mga taong nasa likuran ng pangangalaga at passion sa “American Bully.”

American Bullies Story

Sa TopBully.com, makikita ang iba’t-ibang kwento tungkol sa American Bullies. Mula sa pagbri-breed hanggang sa tamang pag aalaga sa mga ito. Sa katunayan, kabilang na ang Pilipinas sa sampung bansa sa mundo na nangunguna pagdating sa pag aalaga ng American Bullies.

Luxury Dogs

Justin: Actually maraming klase ng American Bully so meron tayong standards under sa American Bully, meron yung mga pocket, mga exotic Bullies. Kagaya po ng mga nakita ninyo, yung mga exotic Bullies po are the modern modern looking Bullies. Kumbaga sila yung mga show dogs o designer dogs na tinatawag. Mga luxury dogs kasi sila. Hindi sila pwedeng working dogs. Hindi sila pwedeng bantay. For display po sila at companionship.

Ang top breeder ng American Bully sa Pilipinas, kilalanin at ang estado ng breeding sa Pilipinas, alamin natin. Sa ngayon nauuso itong mga exotic breed na may iba’t-ibang category sa hanay ng American Bully.

Mga Stress Relievers

Justin: Ah American Bully is the perfect breed for the Filipino dahil ini-exhibit nya yung pagiging malambing at pagiging warm, which is trait ng mga Filipino. Advice ko lang bago sila bumili o pumasok sa negosyo, ay gawin ang required research. Hindi lang basta-basta ang mag alaga ng aso kung saan pag ayaw mo na, ibabalik mo. Pag kinuha mo ang aso, it will stay for you about 10-15 years. Lifetime ang partnership.

Ang TopBully.com ay isang patunay kung gaano na ka interesado ang mga Pilipino sa American Bullies.

JR Langit: Gaano karami na itong mga followers mo sa instagram account tska dito sa website mo?

Half A Million Hits

Justin: Actually sa intagram po natin ngayon meron na tayong 23,000 followers. Sa website last year lang naka-reach tayo ng half a million hits sa mga articles natin sa TopBully.com Kasi sa dami ng mga tao na nakikinig o nagbabasa sa atin, kailangan maging responsible. Unang-una nag reresearch na muna ako bago tayo maglabas ng mga information.

JR Langit: Lumalaki ng lumalaki ang audience mo lalo na yung mga nahihilig ngayon sa pag-aalaga ng American Bully.

Justin: Yes po tama po kayo. Sa katunayan, kabilang na ang Pilipinas sa sampung bansa sa mundo na nangunguna pagdating sa pag aalaga ng American Bullies.

JR Langit: Sa iyong research saan nang category ang philippines pagdating sa pag aalaga ng mga American Bully?

Justin: Actually nasa top 10 na po tayo ng mga nag aalaga ng mga American Bullies. Isa sa mga market nung nasa US is the Philippines. Every month maraming dumadating na stocks galing from US, so yung interest number one is nandito and yung passion, part din ng pag aalaga ng mga Pilipino po.

Sa pamamagitan ng TopBully.com, umaasa si Justin na makakatulong ito upang makilala sa buong mundo ang Pilipinas pagdating sa pag bri-breed at pag aalaga ng American Bully.

TopBully.com

JR Langit: Nag click naman sya agad lalo na nung nabalitaan ng US na merong ganitong TopBully.com, kayo yung nauna talagang nagparami ng mga enthusiast sa Pilipinas.

Justin: Ang unang nag embrace sa TopBully.com po is yung US market. Nung nalaman nila na may gustong tumulong to promote the breed, sinuportahan po nila tayo then at the same time sumunod na yung Philippines, South America, and Europe. Kaya dumami yung followers po natin sa platform. Tsaka isa pang goal namin is to promote the Filipino breeders na meron din silang skills para sa breeding ng mga exotic American Bullies. I think it’s time for the Filipino community na marecognize worldwide. We have the tools, we have the stocks and then we have the knowledge. What separates us is the passion and the love and kaya nating mag stand on our own. So hopefully with TopBully.com and your show, mas marami pa yung audience na makukuha natin.

Agresibo Sa Mukha, Malambing Sa Gawa

Ang pagtanggap sa pangangalaga ng mga ito ay isang malaking hamon. Bagamat ang kasabihan, malapit ang tagumpay sa mga taong masikap at masigasig. Walang nakakalusot sa taong matyaga. Sa mga nagnanais na magkaruon ng mas malalim na kaalaman hinggil sa American Bullies, dapat ninyong puntahan ang TopBully.com website ni Justin David.

Justin: Actually kung you will take it literally yung ibig sabihin ng TopBully.com hindi lang naman bine base sa itsura. Tulad ng isang American Bully na inaalagaan ng mabuti at tinatrato as part of the family, at binibigay yung mga kailangan. Any breed basta binibigyan ng tamang pagmamahal ito ay kino consider as topbully, yun po. Marami na rin ang nakakapansin sa American Bullies, at the same time isa rin syang avenue para kumita. Syempre iba’t-ibang tao pero at the end of the day para sa breed pa rin naman, na seset aside pa rin naman yung difference for the good of the breed. Mukang agresibo subalit malambing at masarap alagaan ang American Bullies. Aminado ang mga nag aalaga ng American Bullies na nananatiling malaking hamon ang pag aalaga nito sa Pilipinas.

JR Langit: Hindi ba sya parang mahirap alagaan kasi imported ito, tapos ang climate natin tropical country. Hindi ba sya naiinitan? Hindi ba sila naghahanap ng aircon? Diba dapat nasa malamig na kwarto sila?

Justin: Yung pag aalaga naman po I think it’s a challenging so nasa sa inyo nalang po yun kung gusto ninyo ibigay yung red carpet. Kahit naman nasa simpleng set up basta hindi mainit may hangin may malinis na pagkain at tubig pwede na alagaan ang American Bully. Adoptable naman ang breed, ang kailangan lang talaga nya is yung TLC o Tender Loving Care or bigyan mo sya ng atensyon. Dahil sa pagiging popular na ngayon ng American Bully sa Pilipinas, marami na rin ang gustong pumapasok sa pagbri-breed nito. Bagamat sa ngayon ay kokonti pa rin ang nagsisimulang mag breed nitong tinatawag na exotic Bullies.

Justin: Actually very challenging din ang pag bri-breed kasi hindi kagaya ng mga normal dogs na basta pag nagmate e mabubuntis na. It takes a lot of work to breed exotic American Bullies po.

Artificial Insemination

JR Langit: Anong klaseng breeding yung ginagawa ninyo sa ngayon?

Justin: Ngayon po ang preferred breeding po namin is yung through artificial insemination. Yung mag haharvest ka ng sperm doon sa lalaki then tatransfer mo sa babae. The reason being is mas less stress sa dog and then mas malaki yung chance na mabuntis at hindi rin sila exposed sa kahit anong infection.

JR Langit: Ikaw rin ba mismo ang nag bri-breed ng Bullies?

Justin: Ah opo tinatry na rin po natin ang mag breed kasi nandito na rin po tayo and at the same time passion so from time to time. Pag may opportunity, pumapasok din tayo sa pag bribreed ng exotic American Bullies. Sa pamamagitan ng tamang breeding, puwedeng i-ayon sa gustong itsura at tamang laki ang American Bully.

JR Langit: Saan ba nagsimula ang pag bribreed ng mga exotic American Bullies?

Exotic Bullies From America

Justin: Nagstart po to sa USA, sa America so marami po kasing breeder ng American Bully na naghanap ng certain look yung certain look na masasabi natin na mas malaki yung ulo, mas compact then mas maiksi yung nguso so gumawa po sila ng mga inbreeding kumbaga nagselect po sila ng certain traits then yun yung finocus nila at binreed nila and yun dun kinalabasan ang exotic American Bullies.

Nitong 2017, ang Pinoy na si Glenn Domingo ang itinanghal na Top Bully Breeder of the year.

JR Langit: Glen ikaw ang top bully of the year, papano mo ba na kamit itong award na ito?

Glenn: Ah naka focus lang po ako sa breeding sir dahil alam ko naman yung kailangan kong I produce, nasa akin naman yung mga materyales na kailangan ko. I’m just keep breeding.

JR Langit: Ano yung advice mo sa mga nahihilig na mga pag aalaga ng American Bully na gusto mag breed.

Glenn: Dapat focus lang nila kung ano yung gusto nila, doon sila mag focus hindi yung kung saan saan lang sila pumupunta hindi naman pala yun yung goal nila na I breed. Masisira lang yung breed nila. Mayroon ding iba’t-ibang style ng pag bri breed upang makuha ang gustong itsura ng American Bully.

JR Langit: Sa mga nagsisimula palang ng gustong mag breed ng American Bully, ano bang maganda? Lalake muna or babae ang kuhanin mo.

Glenn: Ang hirap kasi pag lalake sir ang daming import, focus ka muna sa female at ibangga mo sa mga import para makakuha ka ng American Bully.

Macho Godzila

JR Langit: Pagdating naman sa pag aalaga, sa nutrition ano yung advice mo, kung papaano mo napa laki si godzila ng ganito ka macho?

Glenn: Nasa dugo na rin kasi sir tapos perfect diet, good food

JR Langit: Dog food lang ba ? At twice a day?

Glenn: Twice a day sir.

JR Langit: Vitamins, walang vitamins?

Glenn: Imuno, para lalakas lang immune system nila. Mahalaga rin ang tuloy tuloy na pag aaral sa larangan o negosyong ating pinapasukan. Dito pumapasok ang malaking teknolohiya upang mabilis maipa abot ang ating mensahe at mabilis tayong matututo. Sigurado ang tagumpay sa mga taong masikap at masigasig.

UNAFEYED415

Abangan! Bibisitahin naman ng Biyaheng Langit Team sa pangunguna ni JR Langit ang UNAFEYED415 sa San Francisco, USA. Isa sa mga favorite nating destinations sa abroad, ang San Francisco Bay Area. Dito naman matatagpuan ang stud SUPERFLY ng mga magkakapatid na Frank, Mike at Jr Echon ng UNAFEYED415 of UNAFEYED KENNELS (415 stands for their Area Code).

Sa kanila matatagpuan ang popular at sikat na “OG Looks.” Kaya sa mga American Bully Enthusiast huwag kakalimutang isama sa ininyong watch-list ang UNAFEYED415. Kung hirap kayong hanapin ang address, ipag tanong lang ang muse ng Bay Area na si Ms. Lota Etchon o sundan lang ang Facebook and Instagram at UNAFEYED415 para sa mga latest updates.

“Nung una akong nag Rap walang gustong tumulong sa akin, wala talaga, nobody will like to take me seriously kasi pag nakita nila ang kalagayan ko, ikaw magiging rap artist!?”

Aming kinapanayam sa “KASANGGA MO ANG LANGIT” PTV4 program na sumasahimpapawid tuwing Biyernes, alas diyes ng gabi (10pm) ang isang tao na hindi naging sagabal ang kanyang kapansanan upang pasukin ang Mundo ng Hip-hop. Digmaan ng mga makata ang tawag sa rap battle na isa sa mundong ginagalawan ni Righteous One. Maanghang ,malupit, makulay at higit sa lahat malikhain. Sa mundo ng rap na galing sa hiphop, umiinog ang mundo ni the Righteous One o Joshua Berenguer sa tunay na buhay.

Muscle Imbalance

“Ang tawag po dito sir ay cerebral palsy spastic yung case ko, so minsan nangangatog yung mga  parte ng katawan. Involuntary at biglaan, lalo na nung bata po ako. Pero ngayon hindi na msayado.” Samahan ninyo kaming pasukin ang mundo ng makabagong balagtasan at ang paglalakbay ni Righteous One ating sundan. Ito po si Pareng Rey at JR Langit.

Hindi naging sagabal ang kanyang kapansanan. Pinakita at pinadama ang galing at talento ng isang tao na siyang nagpa sigla at nagpago sa kanyang mundo.

Josh: Naisip ko pong twist kung paano ko po gawan yung music note of the world, tapos parang tinutula ko po kung paano ko po ipaglalaban. Ikaw ang maganda kung tanawin sa pangit na mundo kong tinititigan patawarin, sadyang, di ko mapigilang isipin kita sabihin man nilang hindi ka nakakatulong sa akin.

Learn Hip-Hop

Walang imposible sa isang taong masigasig. Natural na talento sa paghabi ng musikang makabuluhan at nakaaantig.

Josh: Sa mga kabataan na gusto matuto mag rap kung gusto mo talagang gawin yung music maging masigasig ka nalang, wag kang papapigil sa kahit sinong mag sabi sayo na di mo kaya, di ka magaling ah, baduy ka, na dapat di ka pwedeng tumabi sa kanila yun yung voice environment dati. Ngayon medyo okay na, medyo mababait na yung mga artist ngayon, tutulungan ka talaga, sobrang nakakatuwa pero di tlaga mawawala yung adversity kasi yun talaga ang nag papagaling sa isang artist e kumbaga kung ikaw yung mangga ikaw yung usok ee para mamunga yung puno mo ee kaya kung naong sabihin nila sayo mag tengang kwali ka nalang gawa ka nalang ng music, mag sipag ka lang at kung gagawa ka ng kanta lagi mong panatilihan na kung di mjan positibo sa iba, positibo para sa iyo, lagi moong sabihin yung totoo, wag mong, wag kang gagawa ng pekeng imahe mo na para matuwa lang sila sayo, mag sasalita ka ng mga linyang tungkol sa ganito tungkol sa pulitika, tungkol sa pagiging makabayan kung di ka naman masyado sa ganun paksa, kung saan ka komportable kasi dun talaga lalabas yung natural mo na na talent then kapag ka masaya ka sa ginagawa mo, kasi ako di ko to trabaho, buhay ko toh, bounus nalang na kumikita ako.

Bullying

JR Langit: Nakaranas kaba ng pam-bubully at ano yung ginawa po para malagpasan ito para hindi ka maapektuhan?

Josh: Sir, hindi ako nagpa bully. Lalo na nung bata ako kasi noong pinanganak ako, given na binibiro ako. Tawagin nininyo na akong pilay wag ninyo lang akong tawagin bulag kasi nkakakita ako. Tawagin ninyo akong pilay, okay lang hindi naman talaga ako naglalakad. Mas napipikon pa nga ako pagka siguro sinasabi sakin na, kunwari sa school days hindi mo kayng ma-achive yung ganitong honors o ganitong grades ng mga kaklase ko o ang baba ng score mo sa test mas mataas pa sila. Ano imbes na magalit mas mamomotivate pa ako. Sige sige manuod ka, parang ganoon yung buhay sakin. Lumaki ako ganito na, sanay naman na ako. Parang mas naawa pa ako sa mga sa tao na alam mong walang contentment sa buhay when you have an enlightened mind.

Impact

JR Langit: Ano naman nagawa ng pag rarap, anong nagawang impact ng pag rarap sa buhay mo?

Josh: Sobrang laki sir, siguro kung walang hiphop hindi ako ganito sa sarili ko kung anong demeanor meron ako kung paano ko tingnan ang buhay kung paano ko harapin yung mga yun nga yung mga hardships na sinasabi ninyo mga pambubully lahat siguro naging sobrang mahina akong tao kung walang hiphop.

JR Langit: Pwede mo ba kaming bigyan ng sample?

Josh: Ok sir.

Hiphop Work

“Yoh, ikaw ang maganda kung tanawin sa pangit kong mundong tinititigan.
Patawarin mo sana ako kung sadyang hindi ko mapigilang, isipin kita sabihin man nilang
hindi ka nakakatulong sa aking kinabukasan hindi na kita matantanan at sadyang
Nakakaadik kapa sa droga ano man ang matikman, ay wala ng iba Mga hahanapin sa mundo ano at sino pa man ang kulang sa aking ginagalawan ika’y kabuuan
dami kong kakulangan daan daang dahilan para pakawalan ka sa kamay ko ay kahibangan,
Kahit sabihin pang wala na sa katinuuan handang maging baliw kung ang sukli Maisahan sila ng mga naging karibal ko sa ginusto kong katripan,
Kung gusto ay may paraan kung ayaw ay may dahilan. Hindi ito awit ng pag-ibig kundi mo alam panapal ito sa sugat ng kulturang naging laruan.”

Righteous One

At sa kanyang sariling paraan, malinaw na naipararating ni Righteous One ang kanyang mensahe.

JR Langit: Paano ang pananaw mo sa mga taong gustong magka-break, pero hindi maipakita ang talent?

Josh: May mga bagay na meron sila na wala ka. Pero maswerte ka dahil kung minsan may mayroon ka namang wala sila, mga mainit na yapos sa panahong malamig, kung problema mo ay may taong nakahandang makinig, mga taong pwede mong gawing takbuhan tuwing hating gabi tuwing nasaraduhan ng pintuan. May taong pwedeng pagsabihan ng sekreto mo kahit pag mumukha mo. Sa mga nalulungkot, nalulumbay akala nila wala ng ibang nag bibigay halaga sa kanila, huwag mawawalan ng pag asa yan ang masasabi ko po.

Ang pagpasok ni Righteous One sa mas malalim na bahagi ng kanyang paglalakbay bilang alagad ng sining.

Break For Young Artist

JR Langit: Hindi lamang sa entablado umiikot ang yong mundo diba, alam kong tumulong ka sa mga batang artists.

Josh: Hindi lang naman po kasi rap battle yung iniikutang mundo ng hiphop so heto nag produce ng music tumutulong gumawa ng music para sa iba. Nag-eencourage ng mga young artist yung mga batang aspiring. Hinahayaan ko silang mag interact sa akin either online or kung makakapunta sila dito binubuksan ko yung pintuan ng bahay namin para pumunta sila kasi kung kailangan nila ng konting knowledge. Hindi ko naman sinasabing alam ko na lahat, pero kung ano yung maibabahagi ko lang na makakadagdag sa kanila, basta kung meron man akong maibabahagi na knowledge o tulong kung gusto nila mag record dito ayan bukas kami para sa kanila.

The Light Bulb

JR Langit: Ano po ba itong advocacy mo na gusto mong ibahagi sa mga nag nanais na maging rapper ?

Josh: Meron po kaming independent production na unti-unti, dahan-dahan na tinatayo. Ito po ang Team Light ​Bulb Production. Light bulb po kasi diba kasi pag nakaisip kayo ng idea, parang light bulb yon. Pag nakakita po kasi ako ng baguhan o sino man na meron po talagang promise na gumawa ng music. Halimbawa nilapitan ako, kuya marunong akong mag rap, meron merong attraction yon sa akin. Lalo na pag narinig ko talagang magaling, merong umaattract sa akin. Minsan kahit di marunong basta may desire na matuto. Yung gustong matutong mag sulat, gumawa ng music, lalo na pag narinig ko yung reason- may mga taong lumalapit sa akin gustong mag rap for the perks. Pag rapper, may respect. People will look up to you. Marami akong nakilala na gustong mag rap kasi gusto nila sabihin pero di nila alam kung paano nila gagawin. Pupunta sila dito, mag sosoft drinks kami, kung ano ang pwede naming pag saluhan dito, sharing, soundtrip di mawawala yan, nakikinig ng music tapos yun unti-unting matuto. Hangang maimprove yung alam nila, o kung wala pa siyang alam tuturuan ko siya. Nakakatuwa pag nakikita mo na may progress yung tao.

Defy Limitations

JR Langit: Lately nakagawa ka ng album, ng sariling mong album…?

Josh: Opo, tawag dito ay DEFY LIMITATIONS. Kitang-kita naman kung bakit walang imposible kasi gusto kong ikwento sa kahit, sa siyam na kanta. Sa daming aspiring rappers kung ano mang musicians may mga jazz musicians dito sa Pilipinas na magaling sa reggae, blues, rock andaming indie na sobrang sobrang gagaling nila. Yung iba mga tropa ko pa nasa kanila yung skills pero masyado silang pinaghihinaan dahil wala silang contact sa major labels. Either hindi sila nagkakaroon ng malalaking gigs o malalaking break. Nagiging yun na yung hadlang o yun na yung pinaka dead end kung bakit hanggang dito nalang yung music namin hanggang sa pasundot sundot nalang kami sa mga swertehan sa mga bars, parang gusto kong sabihin na world, na world class yung talent ng Pilipino. Dapat marinig kayang kaya makipag sabayan sa mga sa mga international. Tingnan ninyo po si si KZ Tandingan sobrang lupet sa China. Sobrang napa wow nya yung mga intsik doon kaya talagang katibayan na sobrang lupet ng mga Pilipino. Kaya gusto kong ipakita na kung ako nagawa kong gumawa ng ganitong album at nagawa kong maghatid ng ganitong mensahe para sa lahat, diba?

Summation

Pinatunayan ni Righteous One,
hindi hadlang ang Kapansanan;
Kung gusto mong umangat sa buhay,
kumilos, gumawa, at huwag mag hintay.

Dedikasyon, talento at pagiging masigasig,
maiyahambing sa pagkaing Sisig;
bago mo matikman, dapat pag hirapan;
di puweding naka tunga-nga, na isang
SON OF A GUN !

Josh: “Yow, musta mga tol, ako nga pala si Righteous One, iniimbitahan ko kayo na laging panoorin tuwing Biyernes alas 10 ng gabi ang Kasangga Mo Ang Langit, yeah!”

Kay Righteous One, papel ng hiphop sa kanyang buhay.
Carreer at kinabukasan dito nakasalalay;
di puweding nakanganga at mangangalay,
Pangngang puweding gamit sa hanap buhay.

At tulad ng sa kanya’y pinangalan,
Righteous One, ano ang kahulugan;
gumawa ng tama upang biyaya’y tugma,
magandang gayahin ng ating madla.

Ang kanyang puhunan? Talas ng isip at talas ng dila.

Josh: “Gusto kong mag pasalamat sa Kasangga Mo Ang Langit, sa pag baba rito sa munti kong kuweba, sa laboratorio ko para silipin kung anong ginagawa ko dito. Sa lahat ng sumusuporta sa akin para mag patuloy akong gumawa ng music – motivation, sa mga magulang ko, at sa mga artist.”

Para sa kanya walang imposible’
pagsumikapan, sa mundo walang libre;
Pangarap iyong abutin,kanyang suhistion,
ipinakita sa album na “defy limitation.”

Napatunayan ni Righteous One,
na kahit na ang tao’y may kapansanan;
Puwedi pang magamit na puhunan,
Paakyat sa tugatog at hagdang daraànan.

2005 pa lamang ay na-forecast na ng ating Kasangga sa Langit na si Reyster na magiging problema ng Boracay ang basura. Naging main topic sa palatuntunang pang telebisyon na “Kasangga Mo Ang Langit” ang basura sa Boracay upang makatawag na ng pansin sa mga kinauukulan. 

TEMPORARY DUMPSITE

Lampas 13,000 pa lamang ang residente ng Boracay noong 2005 pero kita na ng mga residente na nagkalat ang mga basura dahil sa mga turista kaya nila naisip na maglagay ng magkokolekta ng basura.

Ayon kay Dionisio “Jony” Salme, isang barangay council member sa Boracay na nakapanayam ni Reyster, noong makita ng mga residente noong1990s na dumadami ang basura sa Boracay dahil sa mga turista galing abroad at galing Maynila, ay ginawan nila ng paraan na magkolekta ng basura: gumamit sila ng 2 kalabaw at isang karitela at ito ang ginamit ng mga residente upang mag-ikot at magkolekta ng basura. Umiikot sa bawat bahay at establisyamento ang kalabaw at karitela bago dalhin ang basura sa isang dumpsite sa Balabag area, isang temporary dumpsite habang wala pang dumpsite sa mainland na inaasahan nila mula sa local government bilang long-term solution sa problema ng basura. Naalala ni Jony na noong 1990s pa lamang sinabi na ng engineer na in-charge sa dumpsite na good for two years na lamang ito.

Rey Langit’s son Reyster interviews Kon.Dionisio “Jony” Salme in Boracay

LUMOT

Samakatuwid hindi lamang basura ang naging problema ng Boracay.

Nagkaroon din ng problema ng lumot. “Every year meron yan,” sabi ni Jony. “Kapag malakas ang current, nawawala overnight pero kapag summer lumalabas.”

Noong 1997 nagkaroon din ng issue sa coliform, isang bacteria na nagco-contaminate sa tubig. Ito naman ay naresolba na ng pagkakaroon ng treatment plant kung saan dapat naka-connect ang sewarage system ng mga establishment.

BARANGGAY SOLID WASTE ACTION TEAM

Tumulong naman ang Department of Environment and Natural Resources sa pamamagitan ng pagturo ng solid waste management. Tinuruan ang mga residente ukol sa waste segregation upang mabawasan ang basura sa temporary dumpsite.

Natuto ang mga residente na maghiwalay ng plastic bottles at tin can na pwede pang pakinabangan at bilihin o ibigay sa mga material recovery facility. Ang mga residuals naman o ang mga hindi na pwedeng ibenta ay iniipon ng local government. Natuto rin ang mga residente na maghiwalay ng mga nabubulok para naman sa composting.

Sumuporta din naman ang local government sa pamamagitan ng B-SWAT o Barangay Solid Waste Action Team. Nagkaroon din ng ordinance kung saan ang mga hindi nag-segregate ay kailangang magbayad ng multa na P2,500.

Nagkaroon din ng campaign “Tapat Mo, Kalat Mo, Linis Mo” kung saan tungkulin ng bawat business establishment na linisin ang kaniyang paligid, lalo na kung beachfront. Mungkahi ni Jony, “Kailangan magtulungan ang private at public sector.”

PARAISO

Ang dagsa ng turista sa Boracay ay hindi mapigilan. Kaya naman 2005 pa lang sinabi na ni Jony na kailangang proteksyonan ang kapaligiran at aksyunan ang isyu ng basura sa Boracay. “Kailangang kailangan na talaga (na maayos ang isyu ng basura) kung gusto natin na ma-preserve ang Boracay lalo na ang tourism industry,” saklolo ni Jony kay Reyster, na siyang nagsikap na maparating ang isyu na ito sa mga taga-gobyerno.

Pangarap talaga ng mga residente ng Boracay na mapanatili ang kalinisan dito nang manatili din ang kagandahan nito. “Sana ang Boracay ay Paradise natin not only for today but for the generations to come,” sabi ni Jony.

Ang pagpapanatili sa Boracay bilang isang Paraiso ay naging advocacy ni Reyster. Bagamat sumakabilang buhay si Reyster noong 2005, pinagpapatuloy naman ni Kasanggang JR Langit ang sinimulan ng kaniyang kapatid. Sisikapin ng mga Langit na manatiling Paraiso ang ating pinakasikat na tourist destination na Boracay.

Ang matagal nang problema ang basura ng Boracay island, ating balikan sa dokumenaryo ng ating kasanggang si Reyster Langit.

Kamakailan ay tinawag na cesspool ng ating Pangulong Rodrigo Duterte o tapunan ng basura ang dati ay mala paraisong dagat sa Boracay island at inirekomenda rin ng inter agency committee na ipasara ng isang taon ang isla para tuluyang malinis. Bagamat 6 na buwan lang ang pananaw naman ng Pangulo. Sa pagpasok ng taong dalawang libo, kasabay ng pagdami pa ng tao at turista sa Boracay ay nagkaroon na rin ng tatlong truck para humakot ng basura na itinatapon sa maliit na dumpsite sa isa sa tatlong barangay ng isla.

FINALLY

Matapos ang mahabang panahon, kumikilos na rin ang pamahalaan upang ayusin ang napabayaang paraiso. Paano umabot sa puntong nais nang ipasara ang Boracay island dahil sa basura, ating alamin.

Noong 2005, tinatayang nasa apat na raan pa lamang ang mga business establishments sa Boracay island at pumapalo pa lamang sa halos kalahating milyon kada taon ang turistang dumarayo duon. Sa kasalukuyan, libu-libo na ang establisimiyento at milyon na ang pumapasok na turista sa isla.

Malinaw rin na mas nangibabaw ang negosyo kaysa pagpapahalaga sa kalinisan ng mala paraisong isla. Sa ginawang pakikipanayam ni Kasanggang Reyster kay Glen Sacapanio, ang Barangay Chairman ng Balabag noon, ipinagtapat na masama talaga ang loob niya dahil concern sila sa mga pangyayari, dahil Barangay nila ang unang apektado dito, habang pinagtatalunan pa ang National at local na pamahalaan kung ano ang dapat na gawing paraan para rito.

FLASHBACK

2005 ay nagpalabas na ng dokumentaryo ang Kasangga mo ang Langit hinggil sa problema sa basura ng Boracay. Nakapanayam din ng Kasangga team noon si Karen Reina ng Boracay Chamber of Commerce.

Karen: “Ecologically , environmentally you know the environment of Boracay is very sensitive it’s very fragile and it is not able to withstand the influx of so many visitors to the island now were also not saying we don’t want them here what were actually saying is we need to put in the proper infrastructure before we actually go out and promote the island because there so many things that are not in place there are boats out there people don’t want to see boats you know the mode of transportation its pollutive its all those tricycles are smoke belchers and not only air pollution there’s also noise pollution we get many complaints about the noise that the generators that the tricycles are generating and theres the power the power is not enough or I don’t know what it is but the service of the power right now is not up to part and when we expect more people to come in its going to be taxing all those resources not to mention the water the storage ecologically.”

CARABAO-DRAWN

1980’s pa ay problema na ng Boracay ang Basura. Sa katunayan, dalawang kalabaw na may kariton lamang ang pang hila nila ng basura at sa mainland pa itinatapon ang mga basura mula sa isla. Hiniwalay nila ang mga nabubulok, nagkaroon pa ng color coding para sa mga hindi nabubulok tulad ng plastic, de lata at iba pa, ngunit marami pa rin ang hindi makasunod sa polisiyang ito. Nagsisimula pa lamang makilala noon ang Boracay ay nagkaroon agad ng krisis nang mapabalita ang e-coli bacteria sa maganda nitong karagatan.

Sa pagpasok ng taong dalawang libo, kasabay ng pagdami pa ng tao at turista sa Boracay ay nagkaroon na rin ng tatlong truck para humakot ng basura na itinatapon sa maliit na dumpsite sa isa sa tatlong barangay ng isla. Ang problema, maliban sa lupang pantakip sa mga basura sa dumpsite, napakarami ring residente at establisimiyento ang hindi sumusunod sa segregation.

SURRENDER

Ganito naman ang mariing tugon ni Glen Sacapanio, Baranggay Chairman ng Balabag sa naging katanungan ni Reyster Langit.

Reyster: S ir ang nangyayari ho yung mga kasamahan ho ninyo , yung kabaranggay ho ninyo sumusunod dito pero yung residente ng ibang brgy e hindi naman nagpapatupag ng segregation system.

Glen: Ganun na ang nangyayari kasi titingnan natin na nakikita namin dito sa dumping site talagang malaki na ang volume talagang bumalik na yung dati at ang paniwala ko na maayos ito dahil merong seminar na ginanap sa isla ng Boracay maraming solda leaders na ang dumalo bakit ganun pa rin ang nangyayari kaya yung sa akin lang panawagan ko lang sa lahat ng ahensya na wala na at di na namin ntalaga kaya toh , kung ganito pa rin ang mangyayari na i-jojoined lahat ng bgry sasabihin icocntrol ang dumping site ng management of muncipal government, walang mangyayari ako’y susurender na talaga kung ganyan di maaksyonan ito.

Dahil kapag sinabing control dumping site wala ng mag-tatapon dito ng mixed, na ang ibig sabihin ang tinatapon lamang dapat ay yung nabubulok.

RECYCLE THAT NEVER WAS

Samantalang yung mga pupwedeng irecycle ay ilalagay sa MRF, yung recovery area tulad nang kanilang pinagawa, ngunit nang inspektionin nina Reyster ay wala namang laman ito.

Glen: Wala namang laman at andito sa, humahalo naman dito sa ah nabubulok kaya ano ba to at parang na niloloko ko yung aking mga residente ng brgy Balabag dahil kami sa brgy tuloy yung campaign namin sa segregation tapos ngayon dito sa site andito rin pala ganun din ang sistema.

Aminado ang tigapamahala ng basurahan sa Boracay na hindi sila mahigpit pagdating sa pagpapatupad ng ordinansa sa basura.

ISSUE OF DISCIPLINE

Isa pa rin sa kinapanayam ng Kasangga Team ay si Engineer Manuel De Los Reyes. Iniipon muna raw nila ang basura para hindi sila mahirapan sa pagtatabon o pag cover nito. Pag dating daw segregation hindi nila maasahan ang tao na gawin ito. kaya ang nangyayari ay halo halo rin ang tambak na basura. Kasabay ng pagpapatupad ng paghihiwalay sa nabubulok at hindi nabubulok na basura ang paglikha ng MRF o materials recovery facility kung saan dinadala ang mga basura na puedeng i-recycle. subali’t sinasabing hindi rin ito nasusunod dahil halo halo pa rin sa dumpsite ang mga nabubulok at hindi nabubulok.

Engr: Tatambakan namin ng lupa yan for covering tapos may mga nakita naman siguro ninyo na may mga collectible naman kami dyan na na-segregate.

QUARRYING PROBLEM

Isa pa rin nilang problema sa dumpsite ay ang pang cover o pang tapal at equipment na gagamitin sa maramihang basura na kanilang tatakpan sa araw-araw.

Engr: Sa pantapal, bawal naman dito yon lupa na kukunin at itatambak, dahil sa dineclare ang Boracay bawal ang quarrying sa island.

Reyster: Kung bawal ang quarrying dito, e saan nyo ho kinukuha yung lupa na tinatambak niyo ho sa mga basura?

Engr: ang ginagawa namin humuhukay lang kami mismo dito sa dumpsite na pang cover, nahihirapan din kami na kung doon pa kami kukuha sa mainland e masyadong magastos hindi siguro makaya ng local government na ganyan ang operation na doon pa kukuha sa mainland ng pang cover.

REACTIONS

Para sa isang mala paraiso subali’t napakaliit na isla, hindi naaayon na magkaruon ng dumpsite sa Boracay.

Ayon naman kay Lara Salaver, Boracay Foundation: Actually ang Boracay is not, hindi viable na magkaron dito ng dumpsite because madaming factor, actually the best solution is I transfer yung dumpsite a control dumpsite, doon is zero zero garbage yung magkaron tayo ng segregation at saka recycling at recycling composting etc.

Engineer Manuel De Los Reyes: Sa ordinance ay nakasaad na pwede silang isyuhan ng temporary closure hanggang hindi nila nabayaran ang payment penalty sa violation. Bagamat kanila ring inamin na hindi sila masyadong strikto sa pag oobliga na magbayad at kanilang problema sa mga violators kung sino pa raw ang may kasalanan sila pa ang matapang, at sila na nag papatupad lamang ng ordinansa sila pa ang kinakaya kaya ng mga ito.

Karen Reina: I think Boracay has a lot of potential still it can really be a major it already is but it can be more of a major income generating even for the country what we need to do is fix the infrastructure before we go out and promote the island that is paramount you know importance I mean they’re talking about expanding the airport, expand the airport more visitors are coming in but the resources are not in place you know were not were not even up to the sour age I mean there’s an ordinance for connection not everyone is connected.

SUMMATION

Sa nagdaang mahigit sampung taon mula 1991, nanatiling open dumpsite ang tambakan sa barangay Balabag at pagpasok lamang ng taong dalawang libo nang gawin itong controlled dumpsite o yung araw araw ay tinatakpan ng lupa. Kung susumain ang mga nangyari, malinaw na hindi napaghandaan ang pagiging progresibo ng Boracay pagdating sa basura. Isa sa problemang nakita noon pa sa Boracay ay mas naging mabilis ang pagdating ng mga bisita kaysa sa pagdevelop ng mga imprastraktura na kailangan sa isla.

Malinaw rin na mas nangibabaw ang negosyo kaysa pagpapahalaga sa kalinisan ng mala paraisong isla. Matapos ang mahabang panahon, kumikilos na ang kasalukuyang pamahalaan upang ayusin ang napabayaang paraiso. Laging isa-isip ang kasabihan:

“Basurang itinapon mo, babalik at babalik sa iyo!”

Paano nalampasan ni Mark Anthony Fernandez ang mga pagsubok sa kanyang buhay, ating alamin. Ito po si Pareng Rey Langit.

Mga leksyon ng buhay sa bawat pagkadapa, sama-sama nating isa-puso. Ako naman ang inyong Kasangga JR Langit.

Gumawa ng exclusive na pakikipanayam ang Kasangga Team upang makuha natin ang puno’t dulo ng mga pangyayari. Sa aming programang pang Telebisyon na “Kasangga Mo Ang Langit” na napapanood sa PTV tuwing Biyernes ng alas diyes ng gabi aming inalam ang kanyang damdamin sa mga pangyayari.

Kilalang kilala ang pangalang Mark Anthony Fernandez sa mundo ng showbusiness, hindi lamang dahil sa sariling tatak kundi dahil mga sikat na artista ang kanyang ama na si Rudy Fernandez at ina na si Alma Moreno. Kaya naman buong buhay nya ay para syang nasa aquarium na pinanunood ng lahat.

D’ INTERVIEW

Mark: Ang pinagpapasalamat ko ngayon na kay God yung binigyan ako ng second chance sa buhay binigyan ako ng second chance in life ah binigyan ako ng isa pang pagkakataon and freedom.

Mahigit isang taong nakulong si Mark matapos arestuhin sa Angeles, Pampanga dahil sa pagdadala ng marijuana. Para kay Mark, isang malaking bangungot ang kanyang karanasan sa loob ng bilanguan. Dalawang beses nang napaulat na na-rehab si Mark subalit iginiit nito na hindi sya isang addict na tulad ng pinalalabas sa mga balita.

ANG PAGTATAPAT

Mark: Jr unang una, never ako naging addict. Actually galit din ako sa mga shabu na yan, cocaine galit ako dyan. Talagang marijuana lang po ako nung araw.

Ang masasabi ko sa kanila, wag na wag silang hahawak nun dahil masama ito sa kalusugan, masama sa health. Tapos mauubos pa pera mo walang maidudulot na mabuti. Ang dapat is get high with God not with drugs. Seek first the kingdom of the Lord and all shall be added on thee mag enjoy sila sa toys kesa sa vice.

JR Langit: Ano ang masasabi mong experience na hindi malilimutan simula nang harapin mo ang mga akusasyon at trials mo?

Mark: Yung buong trial process yung yun ang pinaka ah talagang takot na takot ako. In layman’s terms yung yung eggs ko nandito na sa leeg ko. For one year and four months yung experience na pinaka mabigat para sakin yung natatakot ako. Yun, pero sa awa ng Diyos na surpass namin po yun.

Kaya naman ang bawat tao ay nangangailangan ng magandang support group tulad ng pamilya at mga kaibigan. pamamagitan ng taimtim na pagdarasal at sa tulong ng pamilya at mga kaibigan ay nalusutan ni Mark ang mabigat na pagsubok sa kanya.

ANG PAGSUBOK

JR Langit: Paki kwento samin Mark kung papaano ka nakabangon magmula dito sa matinding pagsubok na dumating sa buhay mo.

Mark: Ano, maraming maraming maraming maraming prayers and salamat sa mga taong napaka bait na tinulungan din talaga ako katulad ni Claudine barreto, ni boss Vic del Rosario, jingoy Estrada, ah si vandolf, si jen quizon, si jen asnar. Ang dami nong mga taong tinulungan ako.

JR Langit: Papaano mo mailalarawan yung pagmamahal na ipinakita ng pamilya mo habang nasa loob ka ng piitan lalong lalo na ng mother mo?

Mark: ah talagang ano po, puspusan talagang sagad at talagang sinusuportahan nila ako every week nandun sila. Words of encouragement, prayers yun po.

Ang pagbangon ni Mark mula sa isang matinding pagsubok.

UNANG-UNANG GINAWA

JR Langit: Ano yung unang una mong ginawa pagkalaya mo?

Mark: ah nag simba nag simba, nag dasal tapos. Tinignan ko ang kalangitan, tinitigan ko din yung mga stars. Nakita ko ang ganda ng kapaligiran ang ganda ng buhay sa labas, langhap ko ang fresh air. Appreciate ko ang ganda ng normal na buhay.

Mas tumibay ang pananalig ni Mark habang sya ay nahaharap sa isang matinding pagsubok. Naisalaysay din ni Mark nang siya ay nasa loob, hindi siya nawalan nang pag asa. Malaki ang naitulong sa kanya ng pana langin upang maging matibay. Hindi nawala ang kanyang tiwala sa itaas. Lalong naging matibay ang kanyang pananalig sa poong lumikha. Buo ang kanyang tiwala na diringin ng Panginoon ang kanyang mga dalangin.

Mark: Never never akong nag-doubt kasi alam kong sasagutin yung prayer ko. I never doubted nabasa ko kasi sa bible. So mula ng mabasa ko yun, that made me more stronger. Nsa dreamed ko na makakalaya ako, its just a matter of time kung kelan.

POWER OF PRAYER!

Sa ngayon ay ina-ani na ni Mark ang mga sagot sa kanyang mga dasal.

JR Langit: Ano ba yung mga pinagkaka abalahan mo ngayon? Ano yung mga pelikula mo. May bago ka bng tv show ngayon?

Mark: Yes, bale napasali po ako sa telenobelang Probinsyano at nagpapasalamat din po ako don, tapos may dalawang pelikula po akong gagawin, abangan po nila yun under viva films.

Mundo pa rin ng showbusiness ang binabalik balikan ni Mark.

IMPORTANT LIFE LESSON

JR Langit: Ano yung masasabi mong natutunan mo sa father mong si Rudy Fernandez nung nabubuhay pa sya?

Mark: Ang natutunan ko sa kanya na lagi nyang hilig sabihin sakin, mahalin mo ang trabaho mo para mahalin ka rin ng trabaho mo. Yan yung paborito nyang sinasabi sakin dati.

Nang tanungin ni Kasanggang JR kung na miss ba ni Mark ang pag-aartista. Hindi nag atubiling sinagot na “sobra sobra, talagang na miss ko.” Mababasa sa kanyang mukha ang naging pananabik niya sa kanyang iniwanang trabaho. Hindi lang daw ang acting o pag bibigay buhay sa ginagampanang papel, na miss din niya ang mga crew, staff, yung direktor at mga kasamahang Artista.

Mark: Marami akong na miss, everything about showbiz. Kaya laking pasalamat ko, ngayon magkakasama na po kami uli, yun po.

AFTER A LONG BREAK

Binalikan ni Mark ang lahat nang kanyang dating routine laluna ang kanyang paboritong sports na Basketball at ang kanyang Gym na nagbigay sa kanya ng sigla, lakas ng katawan at talas ng pag-iisip. Binigyan ni kasanggang JR Langit nang pagkakataon si Mark na ipahayag niya ang kanyang mensahe para sa kanyang mga fans na walang sawang sumusuporta sa kanya.

Mark: Ang masasabi ko sa kanila, mahal na mahal ko sila. Maraming salamat sa prayers na binigay nila sa akin at asahan nila na gagawa ako ng maraming proyekto para sa kanila. Subaybayan nila ang Probinsyano at yung dalawang upcoming movies ko subaybayan nila, mahal na mahal ko kayo. I love you so much!

SUMMATION

Lahat tayo ay hindi makaka iwas sa mga problema na susubok sa ating katatagan. Kaya naman ang bawat tao ay nangangailangan ng magandang support group tulad ng pamilya at mga kaibigan. At syempre, pinaka da best na support group ang Diyos na nakaka alam kung paano natin lalampasan ang bawat pagsubok na ibibigay nya sa sa atin. Maituturing na ikalawang pagkakataon ito sa kanyang buhay. Lahat tayo ay hindi makaka iwas sa mga problema na susubok sa ating katatagan.

Isa sa mga natutunan ni Mark sa loob ng bilangguan ay ang tanggalin ang pagdududa na ma a-alpasan mo ang isang problema. Sa pamamagitan ng taimtim na pagdarasal at sa tulong ng pamilya ay natawiran ni Mark ang mabigat na pagsubok sa kanya. Hindi matatawarang ang suporta ng pamilya at mga kaibigan. At syempre, pinaka da best na support group ang Diyos na nakaka alam kung paano natin lalampasan ang bawat pagsubok na ibibigay nya sa sa atin.

Marami ang mga taong umakay sa kanya upang makabangong muli. Hindi lang mga taong kilala niya, marami ang nag-malasakit upang siya ay makatayong muli sa pag kakarapa. Mga taong sa kanya ay may paniniwala na siya ay mayroon pang inaharap na nag ihintay sa kanyang pag bangon. Sa pamamagitan ng taimtim na pagdarasal at sa tulong ng pamilya at mga kaibigan ay nalusutan ni Mark ang mabigat na pagsubok sa kanyang buhay.

Maka ilang beses nang nagpaunlak ng pakikipanayam si PNP NCRPO Director Oscar Albayalde sa aking “Kasangga Mo Ang Langit” radio program sa DzRJ 810khz (10am) at “Insider Exclusive” ng PTV4, tuwing Miyerkoles ng alas otso ng gabi (8pm-9pm).

Pahapyaw na binangit ng Pangulong Duterte noong Huwebes, April 5 sa kanyang talumpati sa Malacanang ang pangalang NCRPO Director Oscar Albayalde na magiging susunod na PNP Chief. Pangungunahan na ni Police Director Oscar Albayalde hindi lamang ang mga Police ng National Capital Region kung hindi ang kabuoan ng may 190,000-strong Philippine National Police, PNP.

Ayon pa sa Pangulong Duterte napili niya si Albayalde dahil nakarating sa kanyang kaalaman na ito ay competent at istriktong police officer.

CUM LAUDE GRADUATE

Si Albayalde ay miyembro ng Philippine Military Academy (PMA) Class of 1986, cum laude graduate, Masters in Public Administration, 1996 at mistah ng kasalukuyang PNP chief, Director General Ronald dela Rosa. Magreretiro siya pag sapit sa edad na 56 nang susunod na taon, November 2019. Si Gen. Bato Dela Rosa na dapat ay nag-retiro noong Enero nang taong ito, 2018 ngunit ito ay na-extend sa naging kautusan ng Pangulong Duterte.

Samantala, kinagulat naman nang marami ang pag sulpot nang pangalang Albayalde bilang isang “dark horse” at ang napaagang pagriritiro ni PNP Chief Dela Rosa na inaasahang tatagal pa sana hangang katapusan ng taong 2018.

Hindi tulad ni Chief Dela Rosa, si Albayalde ay hindi nadestino sa region ng Davao bago sa kanyang assignment bilang NCRPO chief at ngayon bilang PNP Chief. Naging executive officer ng Directorate for Plans sa Camp Crame. Dating Pampanga provincial police chief. Siya ay tubong San Fernando City sa Pampanga.

PART OF HIS ACHIEVEMENTS

Malaki ang kanyang naging bahagi sa naging mapayapa at matagumpay na Association of Southeast Asian Nations (ASEAN) summit sa Pilipinas. Ang puspusang pag tugon sa naganap na pamamaril sa Resorts World Hotel Casino na kinasawi ng may 38 biktima at pagkakasugat ng may 67 iba pa. Kilala sa kanyang madaling araw na surpresang pagbisita sa ilang police precinct na nasasakupan, kung saan nahulihan ng mga natutulog na on duty na pulis at iba ay nag-iinuman pa.

Bahagi ng kanyang commitment bilang PNP Chief, ipag papatuloy niya ang government’s war on drugs, ang patuloy na paglilinis sa mga police scalawags at internal cleansing program ng police organization.

SOMETHING TOTALLY UNEXPECTED

Ayon kay Albayalde bagama’t isang surpresa para sa kanya ay galak na galak siya sa naging pahayag ng Pangulong Duterte. At kanyang mariing pinahayag na hindi niya sasayangin ang pag titiwalang ito na ipinagkaloob ng Pangulong Duterte na pamunuan niya ang Philippine National Police. “I will continue and fully support the advocacy of the administration of our President.”

Inamin niya na malaki ang naitulong na endorsement ng kanyang classmate sa PMA na si General Dela Rosa at ang naging accomplishments niya bilang NCRPO Chief.

MEDIA COMMUNICATIONS

Wala raw mag babago, magpapatuloy pa rin ang nakasanayan na niyang pakikipagtalastasan sa media. “Nothing will change except my rank and my position.”

Ang may 190,000 na kapulisan, uniformed at non-uniformed personnel ay ipinag kakaloob ang kanilang pagtitiwala at full support sa leadership ng bagong itatalagang PNP Chief, pahayag ng PNP spokesman na si Chief Supt. John Bulalacao. Ang kanyang proven track record of service ang isang palatandaan na ang polisiya ng gobierno sa public order and safety ay mananatili.

ENLIGHTENING DISCLOSURE

Samantala, hayaan ninyong ibahagi ko ang liham na ito mula sa isang respetadong colleague sa industriya ng Media. Ang liham ay nag mula sa isa nating nakasama na noon pa sa Abs Cbn Network nang ako ay nasa Radyo Patrol (1st Generation) at siya ay nasa Radio and Television na. Nagsimula ang pag liham niya sa atin makalipas na ma experience niya ang disappointment sa natuklasan niyang pag uugali ng ilang Police.

Pinayuhan ko siya at ipinakilala kay NCRPO Director Albayalde, at pinag usap ko sila sa telephone.

(Letter to Rey Langit re: Gen. Oscar Albayalde)

Dear Pareng Rey,

I just want to share with you my very pleasantly surprising experience with Gen. Albayalde, which you may want to share with others.

As I have explained when I called you I was utterly disappointed to find out last year about this malpractice of asking for honoraria by those from the police, fire protection, rescue and other government agencies that are involved in the holding of public events in Pasay City.

I need to mention here though that people from the Mayor’s Office that are involve in approving permits for such events do not engage in such despicable practice. However, no permits can be approved without having to pass or coordinate with the agencies mentioned above, where such demands for honoraria are expressly made prior to the clearance that they submit to the Mayor’s Office.

When I talked to Gen. Albayalde, thanks for your kind referral, to confirm if there was indeed a need for such honoraria, he was incensed to find this out and blurted out that there is absolutely no need for such. He immediately declared that the police and the other mentioned personnel are already being paid salaries and even allowances for their job to serve the public and they should not be asking or even be receiving voluntary honoraria.
The good general promised to firmly remind those involved about the long existing policy against the illegal practice and advised me not to give any honoraria.

I’m sharing this with you for two purposes. First and foremost is for the possibility to inform event organizers through you about this incident to help stop the abusive malpractice and second to give credit to the good General.

Magaling yung mama, partner. Very decisive.

My warmest regards,
Butch Gamboa

Ito’y isa lamang sa iba pang mga public services na tinugunan ni General Albayalde na nai refer natin sa kanya.

SUMMATION

Hindi nagkamali si Pangulong Rodrigo Duterte sa pagpili kay General Oscar Albayalde. Isang taong maaasahan at mapag kakatiwalaan. Nasa puso niya ang pag lilingkod sa mamamayan at committed sa kayang propesyon.

Sabi nga nang ating Kasanggang JR Langit: “Dad walang ka-ere ere ang opisyal na si Gen. Oscar Albayalde. Humble, modest, straight forward sa mga sagot sa interview mo at mapag kumbaba kapag may mga kamalian at pag kukulang ang kanyang mga tauhan. At pag dating sa pag disiplina ng kanyang mga pulis, maaasahan na decisive at firm sa kanyang mga desisyon.”

Mr. PNP Chief Oscar Albayalde, we congratulate you and for displaying great dignity and nobility in your profession. We Salute you sir!

DUTERTE SINISIKAP NA PROTEKTAHAN ANG MGA OFW

Kinumpirma ni Pangulong Rodrigo Duterte na pupunta siya sa Kuwait para saksihan ang paglagda ng kasunduan na magbibigay ng proteksyon sa mga Overseas Filipino Workers (OFW) na nagtatrabaho doon.

Ayon sa Pangulo, nagdesisyon siyang magtungo sa Kuwait dahil sa pagpayag nila sa mga kahilingan ng Pilipinas para sa pangangalaga ng mga OFW. Kabilang sa mga hiniling ng Pilipinas, ang hindi pagkumpiska ng mga employer ng pasaporte at cellphone ng mga OFW, isang day off kada linggo, maayos na pagkain, pitong oras na tulog at iba pa.

THROWBACK

Naalala ko tuloy ang istorya ng isang OFW na domestic helper na hinalay ng mga kalalakihan sa Kuwait. Ang istorya ay hango sa People’s Tonight na na-follow up nina Reyster at JR Langit, at ipinalabas sa aming “Kasangga Mo Ang Langit” na programang pang television napapanood tuwing biyernes alas diyes (10pm) ng gabi sa PTV.

Ika-16 ng Enero noong aming kapanayamin si Monica (hindi ang kanyang tunay na pangalan). Siya ay 32 taong gulang at mayroong 15 taon gulang na anak na lalaki. Sa pagnanasang maka-ipon para sa kinabukasan ng kanyang anak siya ay nag-abroad upang magbakasakali.

Taong 2000 umalis ng Pilipinas, namasukan bilang isang domestic helper sa Kuwait. Ang kanyang unang amo ay isang Kuwaiti teacher. Apat na buwan siyang namasukan dito. Pinakita niya ang kanyang sipag bilang mapagkakatiwalaang kasambahay. Maka-ilang beses siyang nakakapulot ng pera sa sahig at nakakalimutang pera sa tukador na Kuwait dinar ng kanyang amo na kanyang sinasauli.

Ngunit ang ina ng kanyang amo ay kakaiba sa pakikitungo sa kanya. Kung pakainin si Monica ng ina ng amo ay Isang pirasong tinapay at tiyaa lang sa maghapon. Gutom talaga ang inaabot niya sa maramot na ina ng kanyang amo.

USUAL WAGE-EARNING PROBLEM

Noong taong 2000 ang kanyang contract bilang isang domestic helper ay $200 kada isang buwan, base na rin ito sa regulasyon ng POEA noon. Ngunit ang binibigay lang sa kanya ay 45 na Kuwaiti dinar (Arabic: دينار , code: KWD) o $150 sa isang buwan. Dahil na rin sa hindi na niya matiis ang gutom sa araw araw, umalis siya nang walang paalam at nag tuloy sa tangapan ng OWWA sa Kuwait.

Kinabukasan ay pinuntahan siya ng kanyang amo upang pakiusapang bumalik na sa kanila. Apat na beses na nagmakaawa sa kanya, hindi na siya pumayag pang bumalik. Namasukan siya bilang receptionist sa isang restaurant sa recomendasyon na rin ng OWWA sa kanya.

GANG RAPE SA KUWAIT

Isang gabi na may balak siyang bilihin sa tindahan, lumabas ng kanyang bahay ganap na 10:30pm. September noon, taong 2001, apat na lalaki ang sapilitang isinakay siya sa isang kotse.

Nagsisigaw siya at nagpupumiglas ngunit wala siyang nagawa sa apat (4) na Kuwaiti. Nakatikim siya ng matinding sampal upang siya ay patahimikin. Tinandaan niya ang kanyang dinaraanan. Naaalala niya ang Block 3, 2nd floor at room 4 na pinagdalhan sa kanya. Sapilitan siyang binuhat sa loob ng kuwarto, hinubaran at pinagsamantalahan.

Habang ginagamit siya ng isang lalaki ay kumakatok na ang pangalawa.

Monica: Habang may ginagawa sa akin yong isa, walang tigil naman sa kaka-katok yon isa sa labas ng kuwarto. “Attani, attani,” yon next naman sabi niya. “Anatql” sabi ng kumakatok, na ibig nyang sabihin, lumabas ka na. “Thikfa,” enough na.

Hindi raw siya ginalaw nung pang apat na lalaki. Nang maramdamang tulog yon ibang kasamhan, tinulungan na siya.  Madaling araw pinagbihis siya at sinamahang makalabas. Isinakay sa kotse at ibinaba sa isang lugar na may masasakyan.

HUSTISYA

Kinabukasan Oct 1, nagtungo siya sa tangapan ng OWWA sa Kuwait upang maghain ng pormal na reklamo. Kaso ang naging problema niya ay ang kanyang pasaporte at civil ID ay nasa custody ng unang employer. Sa Kuwait hindi ka makakapag-file ng complaint kung wala kang document o pasaporte.

Tinawagan ni Col. Sultan Almutari ng Paluania Police ang unang employer ni Monica para isauli ang pasaporte nito. Isinailalim sa medico legal si Monica at kasunod nito hinanap nila ang mga suspects sa pinangyarihan ng krimen. May palatandaan si Monica sa pinagdalhan sa kanya sa Sabria, isang Pakistani laundry shop ang naaalala niya. Ganoon pa man may apat na oras din silang naghanap hanggang sa ma-identify niya ang pinasukan nilang driveway matungo sa flat o bahay na pinagdalhan sa kanya at dito natagpuan ang apat na lalaki na nakilala sa kanilang mga civil IDs na pawang mga Kuwaiti nationals. Sinusuhulan si Monica ng mga suspects, hindi niya ito tinangap.

Monica: “Hustisya ang hanap ko, Justice ang kailangan ko sa kanilang ginawang kalapastanganan sa akin.”

TEMPORARY SETBACK

Napa deport si Monica pabalik sa Pilipinas dahil nag expire na ang kanyang visa. Habang nasa kulungan naman ang mga lalaking humalay sa kanya at sinimulan na rin ang kaso sa hukuman.

October 2001 nakabalik si Monica sa Pilipinas. Hindi niya pinaalam sa kanyang mga magulang na siya ay nakabalik na. Pansamantalang naki panuluyan muna siya sa kanyang kaibigan.

Tinulungan namin siyang makadulog sa OWWA at mabilis na tumugon naman si Administrator Wilhelm Soriano, ang namumuno sa OWWA noon. Tuluy-tuloy na follow up ng KASANGGA TEAM ang kaso at napag-desisyonan na siya na ang humarap sa husgado sa Kuwait bilang vital witness.

Monica: “Gusto ko na ako na ang humarap sa husgado upang ipa-mukha ko sa mga Kuwaiti na hindi lahat ng Filipino ay kayang bayaran ng salapi.”

Nasentensiyahan ang mga nang rape kay Monica ng mahabang taong pagkaka-kulong.

MEANINGFUL MESSAGE

Monica: “Ang masasabi ko lamang po, nagpapasalamat ako sa lahat nang mga nakatulong sa akin, at mensahe na nais kong iparating sa kapwa ko na gustong makipag sapalaran sa ibayong dagat, kung pinapahalagahan pa ninyo ang inyong buhay dito na lamang kayo maghanap buhay sa atin, konting tiyaga lang at kapiling pa ninyo ang inyong mga mahal sa buhay.”

HILING PARA SA MGA OFW

Sa totoo lang wala pa ring makapagsasabi kung ano ang maaaring maging kinabukasan na nag ihintay sa isang OFW sa Kuwait. Alalahanin natin na ang mga bansa sa Middle East ay kakaiba at malayo sa ating kinagisnang kultura.

Ang mga kundisyon na ating hiniling sa bansang Kuwait tulad ng hindi pag susurrender ng pasaporte sa kanilang employer, bigyan sila nang isang araw na day-off sa loob ng isang linggo, huwag gugutumin ang ating mga domestic helper, bigyan nang wastong oras sa pag tulog. Ang mga ito ay makatutulong sa ating mga OFW sa mga bansa kung saan kakaiba ang trato sa mga manggagawa. Pero ang lahat nang ito ay hindi prebelehiyo kung hindi karapatan talaga ng mga mangagawa. Ito ang wasto at dapat na itrato sa isang tao.

Kung sasabihin natin na ito ay garantiya na hindi na muling mangyayari pa ang tulad ng malagim na sinapit nina Joana Demapelis, traumatic na experience ni Monica at sinapit ng iba pa, nagkakamali tayo. Ito ay isa lamang panaginip na matagal na nating inaasam-asam.

Islang dapat sagipin…

Rehabilitasyong hindi dapat mabinbin,

dito sa Boracay island, ating alamin.

Ito po si Pareng Rey Langit.

Ang tanong, paano napunta sa kasalukuyang estado.

Alam nang lahat Boracay ay Paraiso!

Ito naman ang inyong Kasangga JR Langit.

BORACAY REVISIT

Muling binalikan ng Kasangga mo ang Langit team ang Boracay Island bago pa man maganap ang inaabangang pag sasara nito. Hindi tulad nang dati, hindi na puno sa pasahero ang PAL flight na aming nasakyan patungong Caticlan. Kung iyahambing sa mga nakalipas na pag bisita namin ni JR Langit sa Isla, higit na marami ngayon ang mga maliliit na sasakyang pang dagat, tulad ng makabagong speed boat at makulay na sina-unang bankang de-motor na nag ihintay sa pang- pang na walang mga pasahero.

JOURNEY BY WATER

Lulan kami ng speed boat patungo sa Isla ng Boracay. Sa bilis ng aming sinasakyan, malakas na tilamsik ng tubig dagat ang tumatama sa amin na siyang nagpapasigla sa aming damdamin, bagamat may saya at ngiti sa paglalakbay ang aming grupo dama ko parin ang kalungkutan para mga taong mawawalan ng pag kakakitaan sa pag sasara ng Isla.

Mabilis kaming nakarating at nakadaong sa Isla, bitbit namin ang aming mga sapatos na lumusong sa tubig at nag lakad sa mala-pulbos, at malamig na buhangin ng Boracay. Wala kaming oras at panahong sinayang, isa isa na naming kinapanayam ang lahat ng may kinalaman sa Isla.

SEARCH FOR TRUTH

Ilan sa aming kinapanayam ang nag mamay ari ng Hotel at restaurant kung ano ang kanilang hakbang para sa kanilang mga empliyado. Mga epliyado na malungkot na babalik na sa kanilang mga lalawigan. Ang mga establisemento na tinamaan ng 30meter easement law mula sa shore, ang mga nag simula nang mag-self demolished sa kanilang mga gusali.

Aming kinapanayam ang mga pang karaniwang tricycle driver, ang grupo ng masahista sa dalampasigan, mga operator at driver ng mga private van na nag hahatid at sumusundo sa mga tourists. Mga operator ng motor banka.

Magkahalong lungkot at tuwa ang kanilang pahayag. Lungkot sapakat hindi nila alam kung saan nila kukunin ang kanilang pangastos sa loob ng anim na buwan. Kung papaano nila pakakainin ang kanilang mga pamilya. Tuwa dahil nauunawaan nila ang pakay na lalung mapaganda ang Isla at maiwasto ang mga kamalian sa Boracay.

Aming kinunan at nag-dokyoment kami ng mga self demolition sa main road ng Boracay. Ang pag giba nila sa mga concrete, iniwanang debris at makakapal ng ginibang semento sa bangketa ng lansangan. At iniwanang bukas na mga manhole.

INTERVIEW WITH TOP GUNS

Pinilit din naming makakuha ng mga pakikipanayam sa mga matataas na opisyal. Naging matagumpay ang Kasangga Team na ma-exclusive interview sina kay Mayor Ceciron S. Cawaling ang Alkalde ng Malay town na siyang nakakasakop sa Boracay Island. Gayon din sa kanyang lalawigan, isang exclusive na pakikipanayam ang aming ginawa kay Provincial Governor Florencio Miraflores ng Aklan Province.

Hindi dito nagtatapos ang halos walang tulog at pahingang ginawa nang aming Kasangga team upang makumpleto ang documentary story ng makasaysayang “Boracay Countdown” sa kaganapang ito sa Isla ng Boracay.

FLASHBACK

Muling nanumbalik at nag flashback sa aking alaala ang ginawa kong media coverage sa Hong Kong Countdown noong July 1, 1997 na naging makulay at makasaysayan na handover ng Isla ng Hong Kong sa mainland China makalipas ng mahigit isang daan at limampung (150 years) taong British rule. Ang event na ito ay dinagsa ng napakaraming mamamayan galing sa ibat ibang bahagi ng Mundo.

Samantala sa panahong ito (April 20) sa lalawigan ng Aklan ay hindi pa malinaw sa local media kung ano ang guidlines na susundin sa media coverage at sa accreditation ng mga mamamahayag.

MINOR CONFUSION

Iba’t ibang versions ang nagsipag lutangan. Naririyan na ang media ay restricted sa movement at media coverage sa isla. May nag sasabing mula lang 8am hangang 5pm lamang sila pahihintulutan. At may version na ang coverage ay escorted pa ng otoridad.

Kaya ang re-action ng ilang media, baka mayroon mga isasakatuparan sa loob ng isla na ayaw ipakita sa media tulad ng pag tatayo ng Casino na nauna nang napa balita. Upang mapawi ang agam-agam ng mga kapatid sa Media dagling lumikas kami (Ang Kasangga Team) mula sa Isla patungo sa mainland ng Kalibo.

Sa paanyaya sa atin ng kinikilalang Patriarch ng Media sa lalawigan na Ginoong Johnny Dayang dagli kaming nag-biyahe ng 15 minutes sa karagatan via speed boat at isa at kalahating oras sa by land upang marating agad ang Kalibo Aklan.

CLARIFY MEDIA DILEMMA

Si KBP Chairman Apple ng Kalibo Aklan chapter ang masigasig na malaman ang katatayuan ng covering media sa mga kaganapan sa Boracay Island. At bilang Chairman naman KBP Metro Manila Chapter aking tinawagan si Tourism Asec Ricky Alagre hingil sa mga katanungan ng media.

Sa pamamagitan ng speaker phone naipaliwanag ni Asec. Alegre ang lahat, ang naging pagbabago ng guidlines sa media coverage na walang restrictions na magaganap sa media sa coverage, walang 8am to 5pm na limit ang coverage. At kung kinakailang pa nang matutuluyan ng mga National Media at foreign media mag po-provide pa ang tourism dept. ng kanilang matutuluyan. Binigay din ni Asec Alegre ang contact person sa accreditation ng media. Dito na napawi ang agam-agam at confusion ng local media na magko cover ng event sa Isla ng Boracay.

MEDIA FORUM

Kinabukasan (April 21, 2018) tayo ay naanyayahan ng triMedia na umupo bilang moderator sa kanilang linggohang “KAPIHAN SA AKLAN” media forum. Si Mayor Ceciron S. Cawaling ang Alkalde ng Malay town na nakasasakop sa Boracay ang kanilang guest resource person. Dito lumutang ang mga katanungan na may kaugnayan sa magiging katayuan ng mga mangagawa na mawawalan ng hanap buhay.

Dagli akong nakipag ugnayan kay Labor Secretary Silvester Bebot Bello at sa pamamagitan ng speaker phone ay naka dialogue siya ng Provincial Media at naipaliwanag naman ang lahat kaugnay ng mga mangagawa na mawawalan ng trabaho. Para sa kabatiran na rin ng ating mga mamamayan, sa loob at labas ng Pilipinas, mapapanood sa PTV4 Biyernes, alas diyes (10pm) ng gabi ang aming ginawang coverage sa countdown bago ipasara pansamantala ang Boracay Island.

Bahagi ng aming commitment sa ating mamamayan aming susubaybayan ang mga kaganapan sa mahal nating Boracay Island upang mabatid ng lahat ang mga magaganap dito.

SUMMATION

Paraiso kung ituring ang Isla.

Nararapat lamang maibalik ang Kinang at Sigla,

na sa buong mundo’y kinikilala.

Nakilala dahil sa walang katulad na puti at kinis ng buhangin sa dalampasigan,

at ganda ng kanyang karagatan.

Hindi pa huli upang maibalik,

pansamantalang naglahung karigtan!

Isang malaking leksyon sa mga tourist Destination.

May aral at mensahing dito’y napulot.

Bagamat sa Isla ngayon dama ang lungkot,

Sa pagbabalik sigla at tuwa ang

sukling dulot!

Bahagi ng documentary report ng KASANGGA MO ANG LANGIT team sa makasaysayan at makabuluhang rehabilitation ng Boracay Islands, ang pasimula ay hinatid na namin ni JR Langit sa pamamagitan ng PTV4 (10pm) noong Biyernes. At ipagpapatuloy natin ang pagsubaybay upang malaman ng sambayanan ang buong kaganapan sa isla.

Habang binabantayan ng KASANGGA Team ang Boracay Countdown tayo ay na anyayahang mag moderate sa media forum ng Kapihan sa Aklan.

Apol Zaraspe: I represent KBP chairman of Aklan I have to make some announcement. Kagabi kasi nakausap namin ni chairman Rey Langit si Tourism Asec Ricky Alegre this is with regards to the initial pronouncement ng DOT na merong mga restrictions specially sa trimedia na gusto mag cover sa Boracay. So sinabi ni Asec Alegre na yung restrictions na yun ay nagbago. So pwede na tayong mag extend beyond 5pm at unescorted. Pwede na tayong mag tour ng Boracay kahit saan natin gusto just to cover kung ano ang nangyayari sa Boracay. It’s a big privilege especially sa members ng trimedia sa province ng Aklan. That’s all for now.

Bilang moderator ng “Kapihan sa Aklan” pinabati ko muna ang guest resource person of the day na si Mayor Ciciron Cawaling ng Malay Town, na siyang nakakasakop sa Boracay Island.

Mayor Cawaling: Sa lahat ng Aklanon po nagpapasalamat ako ng malaki, inimbitahan ako ng kapihan sa Aklan ng sa ganun makapag paliwanag naman ang inyong lingkod, ang municipality of Malay. Kailangang kayanin natin, kailangang ayusin natin. Ang hinihingi ko lang sa Aklanon, the province of Aklan magkaisa tayo. We must be united. Sa ganitong paraan sandali lang naman ang 6 months. Baka mamaya 3 months maayos na natin yung problema. Nandyan naman lahat ng national government agency na sumusuporta sa atin.

Let’s be united Aklanon kailangang magtulungan tayo lets say sa rehabilitation kung anong maibibigay natin na tulong sa rehabilitation ng island of Boracay napaka laking bagay na maibibigay natin sa o maiaambag natin sa ngalan ng turismo. After the rehabilitation ofcourse mabalik naman tayong lahat doon.

Aklan Media Forum

Rey Langit: Tulad po ng iba pa nating mga kasamahan sa media, ako po ay narito to be part of the very historical na count down. At patuloy na mag mo-monitor sa kapakanan po ng lahat ng parties, lahat ng mga stakeholders, lahat ng mga mamamayan na bahagi po ng event na ito. Tayong nasa Media ay may obligasyon na iparating po sa ating mga televiewers, sa ating mga listeners sa radio, sa mga mambabasa sa print kung ano po nangyayari sa Boracay Island.

At ito po ay magandang pagkakataon sabi nga, from the horse’s mouth so to speak. Naririto mismo no less than the Mayor himself si Mayor Cawaling. Tayo po ay mag sisilbing tulay para makarating po sa sambayanan ang first hand info para hindi kayo na co-confuse sa mga fake news. These are the group of media men who are very much concerned sa mga magiging development na ire-report hindi lamang sa sambayanang Pilipino kundi sa buong mundo patina sa mga OFWs abroad.

Q & A sa Kapihan

Bilang panimula ng Question & Answer sa Media forum. Para sa ating mga Pilipino napakahalaga ng Islang ito ng Boracay, gayon din sa mga banyagang napalapit na sa kanilang puso ang Boracay. Inalam natin kay Mayor kung gaano ang preparasyon at ginawang pag ahanda ng local government sa rehabilitation na ito ng Isla.

Mayor Cawaling: Actually Rey ang local government of Malay nandyan, preparado tayo meron tayong 6 months action plan. Naayos na namin yan and of course kung sasabihin natin kung ano ang nararamdaman natin, excited tayo, tsaka parang kinakabahan. Nakikipag ugnayan naman sa atin ang national government agencies kung ano ang mga programang ibibigay nila. Lalo na sa mga ma di-displace na workers sa island. 17 thousand na workers, that is formal workers and the informal workers total of 38 more o less na ma di-displace, yun lang nasa loob ng isla hindi kasama yung buong Aklan.

Noong unang mag declare ang ating mahal na pangulong Duterte about the cesspool sa Boracay, yung area na yun baka hindi alam ng ating mga mamamayan sa Aklan hiwalay yun dito sa long beach na 4 kilometers the cesspool na dineclare. Doon po yun sa eastern side sa Balabag site na kung saan andoon po yung outpool ng sewerage and treatment plant o STP ng TIEZA and managed by Ayala group of companies. So ang kailangan talaga roon ay i-rehabilitate yung area because yung STP natin yung original STP na dyan. Nilagay sa barangay Balabag halos hindi na functional yun eh. Parang ilang taon na rin. Then gumawa ng bago ang Ayala group of companies dito sa side ng Manoc-Manoc ng STP na hindi talaga kayang anuhin yung dami ng business establishments sa island of Boracay. Kailangang i-rehabilitate and ito. The sewerage treatment plant at saka itong drainage system of the island ng Boracay kaya nga sumulat ako Rey sa DPWH kung pwede kailangan itong mga technical people to make a plant for the whole island of Boracay specially the drainage system yung isahan lang na plant, and nagpapasalamat naman ako sa DPWH sumagot naman sila sa ating request.

Problematic Sewerage Treatment

Hindi alam ng lahat kung gaano ka complicated ang sitwasyon dito sa Boracay at kung ano ang gustong i-address ng ating national government, not to mention ang mga violations sa easement na 30 meters mula sa shore.

Sa pag ikot namin kasama ang team ng “KASANGGA MO ANG LANGIT” sa pangunguna ni JR Langit maraming self demolition na ng mga establishments ang nasimulan, gayon din ang expansion sa main road, ang zoning na hindi talaga sinunod at ang forest land na alam naman natin by law na no build zone pero natayuan pa rin.

Ang pinaka-seryosong problema ay ang sewerage treatment plant na hindi sapat upang ma-accommodate ang lahat ng establishments. Ang treatment plant ay nag di-discharge pa rin ng ginamit na tubig sa karagatan. Ito ang seryosong nakaka pollute sa karagatan, at kung papaano ma po-protektahan ang tubig ng beach ay isang prioridad. Sa panahong ito marami ng makabagong technology, nariyan ang system na hindi na itatapon o nag di-discharge ng anomang ginamit na tubig ang isang establishment.

New Technology

Rey Langit: Mayor, have you thought of an idea o technology na pupwedeng ma address yung very specific na problem na yun na hindi magiging pollutant sa ating beach o karagatan?

Mayor Cawaling: Meron tayong ordinansa Rey na requiring resort owners 50 rooms and above na magkaroon sila ng sariling STP. Yung STP na yun kailangan humingi sila ng discharge permit sa DENR para i-discharge doon sa drainage system. Sa ngayon marami akong nakakausap tungkol dun sa pag solve ng problema and the last group na naka usap ko Rey ay itong mga Korean group na nagpakita sa akin kung papaano ma so-solve ang problem ng hindi na tayo magtatapon sa drainage system but within their jurisdiction. Yung area nila yung resort andon mismo ma ti-treat nila yung tubig. So yung waste water natin na ito ay mati-treat at mare-recycled para muling magamit ng establishment walang tapon. 99% na walang tapon. Kung may kaunting sludge, lets say 1% ito ay puwedeng magamit na fertilizer at walang odor.

Yun ang nakikita kong solusyon and after this kailangan ma review ko ng husto yung ordinansa namin sa STP. Sa ngayon kasi ang treatment plan ay kailangan i-discharge pa. Kasi mMalinis yun ang sabi nila, but kung ito ay recycled, gagamit pa ito ng resort like sa gardening, like sa CR noh so mas maganda yung ire recycle yung waste water nila sa ano na lang nila para hindi na tayo magka problema sa drainage system na kung saan ang drainage system kasi papunta yan sa dagat noh. Actually ang drainage system natin is solely intended lang para sa rain water para wala tayong problema.

Ang tubig na umiikot o recycled at hindi idi-discharge ay malaking kapakinabangan sa karagatan o kalikasan. Ang treated water na pwedeng gamitin sa washing, sa shower at ibang pangangailangan sa bahay, bagamat maaaring hindi potable na pweding inumin.

Mayor Cawaling: Well of course sa waste water at sa new technology pwedeng magamit po yan, kahit inumin mo kasi meron tayong new technology na yung maruming tubig pwedeng gawing malinis, depende po sa class ng water treatment system na gagamitin.

Water Savings

Rey Langit: So ito po ay magiging less costly sa establishments dahil hindi tataas ang consumption nila sa tubig kasi umiikot lamang po sa kanila yung treated water na yon.

Mayor Cawaling: yeah tama yan kasi kung may binabayaran sila sa tubig ngayon, at kung magkaroon sila ng proper technology na ito within their area sa resort. At ma rerecyle lang ang tubig o ma gamit na hindi na lalabas sa gusali o building at gamitin na lang sa gardening, para sa CR o sa washing malaking kabawasan yun sa babayaran nilang tubig siguro 50% na babawas sa kanilang kunsumo, because instead na gumamit sila ng 100% sa water utilities o water providers ma ka cut yun, because of the new technology pwedeng bumawas dun sa babayaran nila.

Road Widening

Kaugnay ng road widening, bago pa pormal na pumasok ang DPWH sa Isla nagkaron na ng mga self demolition ang mga establishments. Bagamat ang problema naiwanang bukas ang ilang mga drainage na pwedeng maka aksidente sa mga nagdaraan, laluna sa gabi. At kanilang mga tinabas na concretes ay naiiwanan lang sa side walk.

Mayor Cawaling: Actually Rey yung unang pa buksan ko yan from Balabag diretso sana yan hanggang station 3, but yung ginawa ko ginawa ng engineering department tapos na yun, eh because pumasok yung provincial government pumasok itong BIWC tsaka itong microasia, so nagkaron ng parang clastering dito. Lets say pagpasok ng provincial government, so natigil yung inumpisahan ko. Pinalagyan ko na yung parang straight na road na yon ng bakal para hindi ma disgrasya yung dumaraan, so natapos dun, siguro about a kilometer from barangay Balabag down ito. Dito banda sa cramp nung sa station 3 going down. Yun naman ang inano ng provincial government so syempre andoon sila, ok magtutulungan yan tama. Yung sinabi ninyong mga debris na binungkal doon sa drainage system so yun na ng dapat alisin natin at saka yung dapat tabunan yung mga butas na yung na binutas nila dapat wag iwanan yun.

So kailangan kung wala silang pagtatapunan yung central mrf pwede namang ipa hakot yun papuntang mrf.

Kasi mayron tayong area, so ganun kailangan lang ang tamang action na gagawin. Kung may problema the local government andon palagi to coordinate to cooperate with the different government agency, national provincial o what so ever andyan tayo.

TIEZA’s Mandate

Hindi maaalis na hindi pag usapan ang issue ng responsibility dito, halimbawa ang mandate ng TIEZA na maliban sa promotions, malawak ang kanilang responsibilities sa development at supervision nang Isla. Hindi masyadong naririnig na pinag uusapan ang active involvement ng TIEZA.

Mayor Cawaling: Ah thank you Rey itong TIEZA dati itong Philippine tourism authority. Ang TIEZA kasi ay ang implementing agency ng department of tourism especially sa mga infrastructures.

Ang problema natin katulad nung sa drainage and sewerage yun ay under talaga sa TIEZA at saka ayala so dapat sana yan ay ma i-turn over sa local government kahit yung drainage system para ma monitor natin ng husto ng local government. Lets say private yan syempre kung ano yung proyekto nila dapat i-monitor nila, sila dapat mismo ang mag mo-monitor but sa lahat ng oras, kasi ang local government ang natural ang masisisi dyan ang mayor ah rey. Kasi jurisdiction ng mayor ang area na yan so lahat ng problema kahit hindi problema ng mayor si mayor ang sisisihin nyan.

Rey Langit: Kaya na i-raise ko lang po yang clarification na yan mayor, fair is fair dahil baka naman hindi lang po nakakarating sa media, sa amin ang tinatrabaho ng TIEZA. As far as I can recall nag cover po ang kasangga mo ang langit team, na program sa television at nag document way back year 2005 ang contribution noon ng Tieza, nang tourism authority pa ito, ang paglalagay nila ng incinerator, na hindi po na maximize ang gamit sapagkat alam naman po natin na bawal ang usok, bawal po ang pag sunog ng basura na nag dudulot ng pollution dito sa Isla ng Boracay. Nung naikabit na nila yung incinerator wala na rin kaming nabalitaan. Wala na po kaming narinig na iba pang ginawa po ng tieza mayor baka naman hindi lang po nakarating sa amin.

Ineffective Incinerator

Mayor Cawaling: Well tama yan yang incinerator na yan because during I think nung unang umupo ako eh may ibinigay na incinerator sa amin pero ilang buwan lang yun nagamit dahil maliit lang naman and we back of waste in the island of Boracay so yun parang lang doon sa pwedeng ma sunog so wala pa tayong sewerage system noon. Pumasok ang PTA na ngayon ay tieza yun nga naumpisan yung 100% na manage by PTA before dito sewerage treatment plan. So kung pag usapan natin ang sa ating waste noon po ako Rey mayron tayong 22 thousand cubic meters of ah waste na iniwan sakin that in 2014.

Ito kasi yung daily basura natin more or less 17 tons a day sa ngayon yung iniwan na yun na solve ko yun nung umupo ako. Kasi yung trailers na hindi na nagha haul from the island of Boracay na dapat I de deliver doon sa sanitary landfill natin sa mainland so nung umupo ako within more than 2 months na solve natin yun. Na haul ko lahat nung 22 thousan cubic meters na yun I trinansfer ko sa mainland at katulong ko yung mga haulers. Kasi wala tayong pera noon, only 5 million and I need 22 million just to haul that waste from Boracay down to the mainland’ so ang ginwa ko tinawag ko lahat ng haulers association, tumulong sila sa akin. Ang sabi ko akin ang gasolina, ang tao, ang truck ang bag sa inyo para ma solve lang natin yung problema ng basura sa isla. So nakipag tulungan sila sa akin.

Binigyan ako ni Secretary Cimatu ng 17 days to solve the problem of waste of the island of Boracay. So within 13 days na solve ko.

Yun nga nagpapasalamat sya na solve ko kaagad sa waste management, complete kasi tayo sa budget dyan almost yung environmental fee natin Rey na 110 millions nacollections natin inalis na roon ang 17 million para sa provincial government na share nila na 15% almost 90% of that environmental fee nakokolekta ng local government napupunta sa solid waste natin. So 86 million nyan 234,000 napupunta yan sa sweldo lahat ng mga services para lang ma solve natin yung problema sa waste.

Rey Langit: How true mayor na yun pong binabayad sa environmental fees ng mga pumapasok sa Boracay, last year halimbawa, sa computation kung 2 million ang mga guests na local at foreign, meron pong hundred fifty million (150 million) revenue, sa LGU po ba ang punta nito?

Collection And Share

Mayor Cawaling: Actually nong 2017 kumolekta tayo ng 127,693,220. ang collection now 15% of that 127 million’ napupunta yan sa provincial government as their share. So about 17 million napupunta sa provincial government na share na yun, dapat gamitin sa isla ng Boracay base sa ordinansa natin. yung share ng environmental fee kailangang dun gamitin sa tourism and environmental protection of the island of Boracay. Yung sa atin sa local government of Malay ginamit lahat yan sa sweldo ng tao, sa hauling lang 38 millions ang budget ko dyan for the year so doon napunta halos lahat ng environmental fee. Service natin sa sweldo hauling kasi malaki yan so dun napupunta. So yung 157 million 115 million mataas yun, dahil yung mga Aklanon naka registered nga sila pero free wala silang bayad, nakalista sila sa arrival sa registration at isa pa yung 20% na mga students, mga senior citizen, yung mga pwd bawas din yun, libre sila kahit kasama sa bilang at registration. We have down to 127 at syempre naka resibo yan, ganyan ang totoong nangyari sa environmental fee.

Rey Langit: Sa lumitaw na report sa media for the year, something like 56 billion in receipt sa tourism alam ko sa national government po napupunta ang nabanggit na revenues. Ano naman po ang share dito ng LGU sa 56 billion na ito?

Goes To Aklan Province

Mayor Cawaling: yung 56 billions na yun na total tourism receipts ang lahat ng pumapasok dito sa Boracay. Malaki ang naibibigay ng Boracay sa province of Aklan, hindi po sa local. Nagbibiro nga ako, sabi ko kahit isang billion lang sana bawat taon ang ibigay sa Boracay island hindi tayo magkaka problema. Yung mga drainage system na may problema maso-solve natin yan. But ang share lang ng local government of Malay ay based sa IRA, internal revenue allotment. So annually yung sa buong isang taon itong 2017 binibigay ang share lang ng Boracay ay more than hundred million yun, lang ang share. Because maliit din ang lupa ng Malay maliit rin yung population. Dun sa income tayo babawi so tatlo yan population, land area and income, yun nga ang masakit, pero masakit man sa atin eh dapat sana malaki ang magiging share ng local government of Malay because we were making money of about 56 billions. Kahit isang billion lang sa loob ng isang taon ibigay nyo sa bayan ng Malay para wala na tayong problema pati yung buong Aklan.

Mag Ihigpit Muna Ng Sinturon

Rey Langit: kung ang responsibility ay sharing po sa business sector, stake holders, ito pong mga small and medium scale enterprises na naron, sana pagdating sa revenues eh ganon din. Malaking sakripisyo po kung mawawala po ang mga tourist in 6 months definitely affected po yung revenue for the national, affected ang revenue for the LGUs na mangagaling sa environmental fees.

Mayor Cawaling: Tama yan rey, kasi tinanong ko na sa accounting natin sa 2018 mayron nakong budget, ang local government of Malay mayrong budget na 500 millions now itong 6 months na to nakikita namin na mga 200 millions ang mawawala sa local government so yung 5 sa 2019 yung 200 millions na yun na mawawala sa kaban ng bayan ng Malay because of closure, lahat ng madi displace, lahat ng business na mawawala, sabi ko mag mag hihigpit tayo ng sinturon muna. Kung 6 months matatapos kaagad yung lugar ok, kung less than 6 months mas lalong ok, at yun nga malaki lang ang epekto sa collection ng local government more that 200 millions ang mababawas doon sa effective budget natin for the next 2019.

Gumawa ng exclusive na pakikipanayam ang Kasangga Team upang makuha natin ang bagong development ng STL o Small Town Lottery sa bansa. Sa aming programang pang Telebisyon na “Kasangga Mo Ang Langit” na napapanood sa PTV tuwing Biyernes ng alas diyes ng gabi aming kinapanayam si General Manager Alexander Balutan sa kanilang isinakatuparang quarterly report ng PCSO na ginanap sa Lipa City, Batangas.

FIGHT AGAINST JUETENG

Noong unang inilunsad ang Small Town Lottery taong 1987 hindi naging matagumpay ang gobyerno upang mawala ang illegal na sugal na jueteng. Dahil hindi naman kaila sa maraming mamamayan, sadyang mahirap maalis ang isang bagay na kinagisnan na at nakasanayan.

GM Balutan: Nung 1987 under Cory Aquino pa hindi ito naging matagumpay and then nung 2006 everybody hindi talaga mapigil. Everybody was in agreement that PCSO STL natin hindi na ma stop. Gumawa na ng batas, yung Republic Act 1169, lahat ng illegal numbers game like jueteng, masiao, pares at saka yung suertres ipinasok na dito sa STL para maging STL na ang generic name nya. Pero noong 2006 ay labing walo lang yung nag lalaro na binigyan ng prangkisa ng ating PCSO. Kulang pa, dahil Central Luzon lang ang karamihan dun at saka some provinces dito sa Southern Tagalog. Inexpand ngayon at mahina kasi yung kita ng PCSO sa mga labing walong EAC’s na nauna at hindi natin na expand monopolized yun at kung minsan nga ay kulang yung inggresong binibigay sa atin ng mga naunang EAC’s.

Pinalawak natin pinaigting natin yung IRR na kung saan iniangat na natin yung kanilang inggreso buwan buwan for example itong batangas, dati ay nagbibigay lang ito ng more or less 20 million, ngayon 124 million na binibigay niya na inggreso buwan buwan at ito namang mga naunang 18 EAC’s nung inassess namin kumikita ito ng more or less 300 million to 400 million monthly kaya sabi namin this is the time na expose natin ang ating sarili na makakuha tayo ng pondo para sa medical services ng gobyerno.

STL’s REVENUE

JR Langit: Saan saan po napupunta itong mga revenues na kinokolekta sa STL?

GM Balutan: Just like nong kinikita natin sa lotto sa kino and sweepstakes yung 30 percent po nyan ay napupunta sa medical services kaagad dun sa writty fund ng PCSO kasi hinati hati po yan 15 percent, don ung operating fund ng PCSO ung 55 is for prize fund yung binibigay natin pagka nananalo ung mga tumataya sa atin. So sabi ko nga sa PCSO sa mga games nya maganda ung naeengganyo ung mga tumataya, yong 30 percent nito ng nataya, for example 20 pesos, ung 6 pesos don napupunta agad sa charity yon ang concept nya.

Hindi pa nationwide ang larong STL. Bagamat ito ang hangad ng PCSO na hindi lamang Luzon ninanasa ring maabot ang Visayas at Mindanao.

GM Balutan: Actually 18 lang yong inopen noon, nung ni roll out na namin naging 56 nationwide then, ngayon naging 84 nabawasan ng tatlo naging 81 nalang. Hindi pa kami dumarating sa Visayas. Mindanao wala tayong STL dyan including part of Bicol, Mindoro, Palawan. Ni singko wala tayong nakukuha dyan. Dito lang sa original 18, naglalaro nung 2006 ang nakaka bigay ng inggreso. So nung inexpand natin biglang lumaki ang ang inggreso kinikita from 4.7 billion ung yearly income nga ng STL .

Malaki ang naging pag babago at inakyat ng revenue ng STL sa pagitan ng taong 2016 at 2017. At ang buwanang ingreso ay billion na ang pinag uusapan.

GM Balutan: 3 months nung ending 2016 ay naging 6.4 na so by 2017 na kumita na ito ng 15.7 billion. Ang laki ng inangat ending 2017 so malaki pakinabang natin. First quarter pa lang sa report namin ay kumikita o nag aaverage ng revenue namin ng 2 billion monthly.

LARONG LUPA

JR Langit: Sir ano naman po ang kaibahan ng STL o Small Town Lottery kumpara sa lottery ng PCSO?

GM Balutan: Ang Small Town Lottery o ang tinatawag na STL ngayon ay nilalaro, tawag ko dyan ay “larong lupa” dahil kahit yung kababayan natin. Maliit lang na taya kahit piso na-accept. Di katulad ng lotto natin na minimum ay 20 pesos. So itong kababayan na may extra money ang tumataya. Hindi katulad sa PAGCOR, mga high roller yun malalaki pera at malalaki din ang napapatalo nila, parang way of life na nila ito since time in immemorial meron na tayong jueteng sa Pilipinas. Hindi ba nung panahon ng kastila tumama itong ating pampansang bayani na si Jose Rizal ng lottery at ito ang pinagpapatuloy pa rin natin.

JR Langit: Ano ano naman pong mga hakbang ang ginagawa ninyo para masawa ang pamamayagpag ng illegal gambling dito sa atin sa Pilipinas?

GM Balutan: That’s correct, thats the direct order from the President sa amin. “Stop illegal gambling,” basically yun ang utos sa amin. Kung hindi man totally stop, bawasan natin ang illegal gambling dito sa Pilipinas. Sabi nga niya after war on drugs, war on illegal gambling naman ang i-launch natin. That’s why siguro napunta kami dito ni George Corpuz na isa din pulis at ngayon ay si chairman pinili na galing din sa pulis so ako naman ay galing sa Armed Forces Of The Philippines.

Pinaigting namin ang ugnayan natin sa ating mga kapulisan, mga law enforcement agencies. Ang bilin niya ay paiigtingin ang laban against jueteng. Ganoon din ang coordination na ginagawa namin sa NBI at Armed Forces Of The Philippines. Sa counter intelligence at iba pang ahensya na dapat tumulong din samin katulad ng LGU. Malaking parte ang ginagawa ng ating mga mayors at mga barangay kapitan, even the governor para sa pagsugpo nitong illegal gambling kailangan dito sama sama at kaya may coordination, kasi nga ang PCSO wala siyang law enforcement authority or power hindi siya pwedeng mag isa at kailangan lang namin makipag coordinate sa mga tamang ahensiya para maipatupad ang war against illegal gambling.

TERMINATED

Samantala kamakailan lamang ay may mga authorized agents ng tangapan ng PCSO na naka cancel ang kanilang authority to play STL sa ibat ibang mga kadahilanan.

GM Balutan: Thats correct we just terminated yung Camsur, because of various violations. Yung mga kabo kubrador nila hindi naka uniporme at nagpapataya sa mga minor. Yung mga violation nila walang ID and also ang pinaka mabigat dito ay yun nga hindi sila nakakatupad magbayad sa kanilang inggreso buwan-buwan. Terminated din ang Pangasinan dati at nagterminate din yung Bohol so ganun din yung mga violation nila na hindi sila makabayad, kanilang mga workforce may mga hindi ginagawang mabuti so basically ganun yung mga violations at dini-deliberate ito ng ating STL administrators committee para makita kung ano talaga ang performance niya.

DRAW MACHINE

Kung ang Lotto ay mayroong live TV coverage ang PCSO sa kanilang official draws, alamin naman natin kung anong sistema ang gamit sa STL.

GM Balutan: ganun din po ang ating format meron kaming mga draw court sa mga probinsya or chartered city kasi hindi ka na authorized magbola na katulad nung dating ginagawa ng ating EAC’s bote lang at sa ilalim ng puno ng mangga. Ito Region bago ka mag umpisa at mag operate ng STL ay kailangan kang bumili ng iyong draw machines na katulad ng nakikita natin sa PTV4. Ini-inspect yan at tinitimbang ang mga bolang ginagamit at ang STL, may mga panel of judges na katulad ng taga PCSO, draw supervisors or managers and also represented din ng ating COA at iba pang pwedeng hatakin na maging witness dun sa draw araw-araw yan. Meron silang CCTV or local TV ano sa kanilang mga probinsya at ginagawa nilang livestreaming din. Merong ibang mga STL EAC’s na ang resulta ay ginagamit ay yung national, yung draw doon sa swertres at a pares doon sa PTV4 doon sa lotto na binobola pag alas-nuebe ng gabi.

JR Langit: Meron rin po bang mga local goverment officials na nagre-request na i-regulate ang operations ng STL sa kanilang nasasakupan, meron rin po bang mga request na ganito? Yung regulation po sa nasasakupan ng local government, yong malapit sa Simbahan, yon malapit sa eskwelahan.

GM Balutan: eh that’s correct yun po yung nakalagay sa ating IRR na bawal kang magtayo ng lotto outlet sa 100 meters from school and churches. Ang STL ay pinagbabawalan din na maglagay ng booth or a outlets na malapit sa mga eskwelahan at sa mga churches. Eto yung mga reklamo din talaga ng ating mga LGU’s at especially our congressmen. Sinasabihan nga kami nung hearings na kaya may mga findings silang ganoon, binibigyan naman natin sila ng feedback o aksyon na mabigyan ng solusyon ito.

DIRECTION

Ano naman ang target ng PCSO ngayong taong 2018, anong direction ang kanilang tinatahak?

GM Balutan: Ah unang-una we want to expand the reach of PCSO sa pag dagdag pa ng mga branches nationwide. Initially pagdating namin 50 PCSO branches lang meron, ngayon meron tayong 63 branches nationwide at ito ay nagke-cater sa ating mga pasyente na araw-araw ay pumupunta sa mga branches. Bawat branch natin ay mayroong kaakibat na mga pondo ito. Example nga dito sa Batangas 900 thousand pesos sa daily ang binibigay natin sa mga pasyente, inuubos po yan. Ganoon din sa ibang probinsya, at ito nga ay baka magdagdag pa kami ng mga anim pa from 63 magiging 69. Palalawakin din natin ang ating desk ASAP, sa mga hospital partners namin. meron kami ngayon 51 na branches partner hospital sa buong bansa at ito ay palalawakin natin para yun nga we bring closer the services of PCSO to the people especially those in far flung areas. Mindanao especially Vizayas na hindi nare-reach ng medical services ng ating gobyerno.

FASHIONABLE CURE

JR Langit: ano po yung magandang remedy upang mabura po yung sinasabing nakaka-encourage po ng culture of gambling sa mga residente?

GM Balutan: Since maliit lang naman na pera itong pinag-uusapan natin dito ang sinasabi ko nga ay ito “responsible gaming” hindi gambling. Ang gambling na natatawag ko rito ay yung malalaking casino na nagpapatalo ng sobra-sobra, kaya nga yung insidente doon sa Resort’s World. Sorry to say that may natalo na isa doon na nagwala, nasunog nga yung Resort’s World. Dito naman siguro walang magpapakamatay sa 20 pesos sa itataya nila sa small town lottery. Wala pang ganyang insidente dito sa PCSO. Pag tumaya ka, ang tinayaan mo ay para sa kawang-gawa. Ibig sabihin nakakatulong ka, di katulad ng ibang game na hindi talaga bumabalik sa tao. Ito may balik kaagad nararamdaman ng mga kapwa Pilipino ang pagtulong ng PCSO.

THE MESSAGE

JR Langit: Lastly, GM ano pong mensahe ninyo na gustong iparating sa ating televiewers?

GM Balutan: Again, parati kong ine-engganya ang mga kababayan na tangkilikin ang mga produkto ng PCSO. Ang lotto natin, kino, scratch, ang STL natin at sweepstakes para doon yung makakalap nating tamang pondo at para sa ating mga pasyente na araw-araw nag-i-increase, ano pagka kumikita kami ng medyo malaki lumalaki rin ang volume ng pasyenteng pumupunta sa amin. So yun po ang ating pangarap kasi nga gusto kong sabihin din sa inyo na wala naman tayong nakukuhang tax sa ating taong bayan kundi lang doon sa mga betting public na tumatangkilik sa ating mga produkto. At again yung ating pag laban sa illegal gambling, wag na po kayong tataya doon sa mga hindi awtorisadong outlet o kaya STL o kaya jueteng para ma-sustain natin ang laban natin sa illegal gamblings, Salamat po.

MAYOR MEYNARD SABILI OF LIPA CITY

Mayor Sabili: Ako bilang mayor ng Lipa, Batangas, i would like to take this opportunity para mapasalamatan ko ang PCSO dahil na nga kahit po kami ay highy urbanized city na in principle ay napakarami pong tulong na natatanggap ng city of Lipa sa PCSO kaya tuwang-tuwa po ako. Minarapat ko pong kunin ang micropono alam natin na dito po sa atin kaya po pinapayagan ang STL sa atin at sa buong Pilipinas ay dahil alam natin kung anong benefits at tulong ang natatanggap natin. Bagamat yon pong illegal jueteng ay nakapapasok din dito, yan po ang nakakasira sa atin. Ang nahuhuli ay mga kubrador lamang, kung i-e-enforce po natin the principle of the criminal law. Katotohanan mas malaki pa ang nakokolekta ng illegal jueteng or bukis dito, kaysa sa STL, samantalang dito sa STL nakasalalay ang maraming mga kumukuha ng benepisyo, mga cancer patients yung araw-araw na nagpupunta sa ating opisina at yong humihingi ng tulong sa PCSO, pero itong mga illegal bukis ay mas malaki ang kinikita dito sa lungsod ng Lipa. Dito po ang koleksyon ng bukis dito ay 2 milyon, Tapos yang jueteng ay 2 milyon din mahigit na wala namang pakinabang ang mga kababayan nating may malubhang sakit.

Sabi ko nga gusto ko lang ipaalam dito sa inyong lahat na dapat i-enforce natin nang husto ang batas. The law is very clear and we have sufficient laws in order to help an orderly and principled society. What we need is good implementation of the law. Thank you very much po.

Bigkis ng pamilya, hindi nasira ng distansya. Hindi biro ang inabot na hirap ni Mang Arnulfo sa Saudi. Matinding diskarte ang ginawa nya upang kumita ng sapat para sa kanyang pamilya na, napagtagumpayan naman nya. Alamin natin kung paanong nalampasan ng isang OFW ang lungkot at hirap ng pagtratrabaho sa ibang bansa.

Itoy isa lamang sa mga espesyal na episodes na pang OFW na aming ibinahagi sa “Kasangga Mo Ang Langit” television program na inyong palagiang napapanood tuwing Biernes ng alas diyes ng gabi (10pm) sa PTV4 kasama ang ating Kasanggang si Jr Langit. Ang kabayanihang nagawa ni Arnulfo Martinez Sr., isang OFW, ating alamin. Taon taon, nagbibigay ng parangal ang OWWA o Overseas Workers Welfare Administration sa mga ulirang pamilya ng OFW.….ito ang MOFYA o Model OFW family year award.

UNSUNG HERO

Bayani sa mata ng kanyang pamilya si Mang Arnulfo.

Arnulfo: Biro mo dalawang taon, mainit kung sa init sobrang init,. Sobrang lamig,.pag higa mo iniisip mo yung pamilya mo, ano kaya ang nangyayari , may kinakain kaya ang pamilya mo napakahirap po ang maging isang OFW. Bagong bayani hindi lang para sa bansa kundi sa mata ng kanyang pamilya at kapwa OFW’s.

Arnulfo: Kasi mahilig akong makialam sa buhay ng may buhay at sa problema ng may problema ng mga kaibigan ko lalo na dun sa Saudi, kasi ang katwiran ko, ang problema mo problema ko rin, kaya nung pabalik balik kami sa loob ng tatlong taon sa Philippine embassy, kada pupunta kami doon, walang maisagot na positibong bagay man lang ang mga taga embassy, tapos nung umuwi ako nung September 1997, sa loob loob ko hindi ako titigil hangga’t hindi ako nakararating kay Mr. Rey Langit sa program nya noon na “To Saudi with love.”

Alamin natin kung paanong nalampasan ng isang OFW ang lungkot at hirap ng pagtratrabaho sa ibang bansa. Sa parangal ng OWWA o Overseas Workers Welfare Administration sa mga ulirang pamilya ng OFW, ang MOFYA o Model OFW family year award ay nag kalaoob ng pagkilala kay Arnulfo. Isa rin ang pamilya ni Arnulfo Martirez ng Binangonan Rizal sa mga finalists para sa land-based OFW na mabigyan ng parangal bilang ulirang pamilya.

Arnulfo: yung OWWA under nun ang MOPIA yung model OFW Family year award, taga Binangonan po ako so sakop po ako ng region 4-A, nung nakaraang 5 po nitong buwan na ito ay pinalad po natsamabahan lang po siguro yun na ako ang nanalo.

20 YEARS CHALLENGE

Napili si Mang Arnulfo sa award matapos nitong malampasan ang mga pagsubok bilang padre de pamilyang nagtrabaho sa ibang bansa sa loob ng dalawampung taon.

JR Langit: Sa tagal ninyo sa Saudi, hindi ba kayo nangngulila sa inyong pamilya, paano ninyo ito natagalan?

Arnulfo: eh ayun yun na lang pag higa ko lagi kong hawak ang novena, Diyos lang talaga, dasal dasal puro dasal lang na sana dumating ang panahon na makapiling ko yung pamilya ko, actually ngayon na nalagpasan ko yung 20 years dapat sa isang ofw tama na yung 10 years sa 10 years dapat makaipon ka ng konti para magkaroon ka ng sariling negosyo dito, dahil alam nyo ang isang ofw lalo na sa middle east napakaliit po ng sweldo paguwi mo dito dalawang buwan kang magsstay dito minsan nakakapangutang pa ko ng 5.6 para nandito, kapos na yung pera, magpapasukan syempre kailangan sumugal ka, mahirap po, napakahirap.

Isa sa malaking pagsubok para sa mga OFW’s ang pagkakawatak watak ng pamilya kapag malayo ang isa sa mga magulang. Pero kahit malayo, napanatili ni Mang Arnulfo ang mahigpit na bigkis ng kanyang pamilya. Arnulfo: Inumpisahan ko ng pagsisikap, sinundan ng misis ko at sinunod ng mga anak ko wala pong ibang nararating ang pamilya ko mula bahay, eskuwelahan, simbahan lang ang pinupuntahan kumbaga hindi nila naranasan yung isang tunay na layaw ng mga bata lalo na sa isang ofw kumbaga para bang talagang tiniis nila.

ENTERPRISING

Hindi biro ang inabot na hirap ni Mang Arnulfo sa Saudi. Matinding diskarte ang ginawa nya upang kumita ng sapat para sa kanyang pamilya na napagtagumpayan naman nya. Maliban sa regular na kita bilang tire-man o sa vulcanizing, ginamit ni Mang Arnulfo ang iba nyang oras para kumita ng extra.

JR Langit: Sapat naman ba ang inyong kita para sa inyong mga pangangailangan?

Arnulfo: Nung una 1300 lang ang mahal ng bilihin dun, ang nangyari po kasi doon hindi ako tumigil ng pagkayod nagsideline ako doon, naglako ako ng ballot, nagtinda ng tilapia, nagdaing ako ang dami kong nadaing na bangus doon, siguro mga 3 toneladang bangus siguro ang nadaing ko dun, isinusupply ko dun sa mga kumpanya ng mga Pilipino, bibigyan ko ng freezer o kaya mo ba kakong magbenta ng 50 kilos a month ipapautang ko sa iyo tapos pagdating ng sahod akin na yung pera ko bigyan kita ng paninda, nagtagumapy naman ho yun, pero nung 2002 may nakilala akong Thailander na magasawa, nagumpisa kami sa pag-gawa ng palima limang kilo ng meatballs hindi tinanggap ng mga Pilipino, so sabi ko let’s start with the squidballs also, so nagstart kami ng palima lima pasampu sampu hanggang sa umabot ng mga walong buwan halos ng iisandaan kilo na yung mga ginagawa namin talagang nagustuhan na ng mga Pilipino na, paglipas ng isang taon naisupply ko sa market mayroong Pinoy supermarket sa Riyadh na mga pinoy talaga ang mga empleyado, may ari, kung hindi ako nagkakamali taga san juan batangas eh,. dun ako nakapag supply, pagkalipas ng mga isang buwan, buong city center dun sa Riyadh nabigyan ko na.

SUCCESS STORY

Ang kabayanihang nagawa ni Mang Arnulfo sa kapwa OFW at kasalukuyang lagay ng kanyang pamilya, ay hindi nasayang. Naging tagumpay ang kanyang pag papakahirap.

Arnulfo: yung sideline ko po na yon kumikita po ako ng mababa na yung 1500 rials a month, cash advance pa nga ang ipinapadala ko sa misis ko hindi pa sinasahod naubos na kaya pag sumahod yung sinahod mo ibawas mo sa cash advance mo mangungutang ka ulit.

Bayani sa mata ng kanyang pamilya si Mang Arnulfo Martinez. Ang tatlong anak ni Mang Arnulfo ay nagtapos ng Pharmacology, Architecture at Seaman na ngayon ay mayroon na ring trabaho sa ibayong dagat.

JR Langit: Kailan po kayo nakabalik sa Pilipinas? Finished contruct na ba kayo o may plano pa kayong bumalik?

Arnulfo: Kakauwi ko lang po galing Saudi, nagtrabaho po ako bilang arkitekto po for around 4 years din po, ngayon umuwi po kami pati po yung kapatid kong seaman, para po magkaroon din po kami ng oras para alagaan yung nanay po naming maysakit. But later on plano ko pa rin pong umalis ng bansa para po makabawi naman po at makatulong sa mga magulang ko, especially po sa tatay ko na nagtrabaho ng 20 years kasi ako po isang taon pa lang po hindi ko alam kung kakayanin kong tumagal pero sya 20, sya 20 years hindi po biro biro yung 20 years po na yun.

Hindi lamang bayani ng ating bansa at ng kanyang pamilya si Mang Arnulfo. Naging bayani rin sya sa buhay ng isang kapwa OFW na natulungan nya sa pamamagitan ng ating programang “To Saudi with love.”

TO SAUDI WITH LOVE

JR Langit: Ano naman iyon sinasabi ninyong naitulong sa inyo ni Mr. Rey Langit?

Arnulfo: Nainterview po ako ni Mr. Rey Langit sa kanyang To Saudi with love, ikinuwento ko po kung ano ang nangyari. Ang pangalan po nong aming tinulungan ay Danilo Fabia, bicolano rin, ikinuwento hanggang sa na contact si Amb. Espaldon noon, talagang pinakiusapan ni Mr. Rey si ambassador na bakit ang tagal na nitong kasong ito, hindi nalulutas, sabi sakin ni ambassador noon nakakarating ka ba dito sa Philippine Embassy mr. Arnold? Sabi ko ilang tsinelas na ang napudpod namin jan kakapabalik balik jan, naglalakad lang kami papunta jan dahil minsan walang pamasahe, wala naman kaming sasakyan doon, minsan nakikisakay lang kami, kaya maraming salamat kako sa programa ni Mr. Rey Langit noon, sana makalaya yan, sabi naman ni Mr. Rey noon talagang hindi ako titigil hangang hindi nakakalaya yan, kasi kababayan natin yan, kaya po nung pangtatlong balik ko ibinalita po sa akin ng to “Saudi with love” na yung tseke tapos na makakalaya na po si Mr. Fabia

FEELING SAD

Sa ngayon ay narito na sa bansa si Mang Arnulfo. Pero isang pagsubok pa rin ang kanyang kinakaharap dahil may sakit na ang kanyang asawa.

Arnulfo: Ngayon nasa bahay na lang may tubo po sya tapos may oxygen,.yun po ang isa sa nagpapahirap sa amin,. Ako wala na akong ibibigay sa kanila kahit piso wala na po akong trabaho eh, yung mga anak ko,. Yung manugang ko na talagang hindi ibinilang na biyenan nya lang yung maysakit talagang, kaya pag minsan magkasama kami tinatanong ko sya anak kailan ba kako magbabago ang ano mo? Kasi baka pagdating ng araw bitiwan mo kami. Ang sabi nya hindi ho magbabago yun kasi ang sabi nya sa isang pagpapakasal ho lahat ng problema nun, lahat ng suliranin pinakasalan mo na rin, napakabait po ng manugang ko.

Sa kabila ng karamdaman ng kanyang asawa, itinuturing ni Mang Arnulfo na maswerte sya dahil inaani na nya ang bunga ng kanyang paghihirap, ang mapagtapos ang kanyang mga anak.

Arnulfo: Nagpapasalamat ako sa magulang ko. Sa magulang ko kay mama at papa, at katulad ni papa na lumaki kaming malayo sa kanila, nagtatrabaho sya, nagsasakripisyo sya para sa amin nagpapasalamat talaga kami sa kanya, kasi wala ako sa kung anumang narrating ko ngayon kung hindi dahil sa paghihirap niya, yung pagtitinda nya ng squid balls sa Pinoy supermarket sa Riyadh, pagbabagsak nya ng mga daing, na marinated sa Riyadh kundi dahil dun hindi na kami napagtapos so nagpapasalamat ako ng malaki sa papa ko,. Nagpapasalamat din ako sa mama ko kasi kahit wala yung papa ko napalaki nya kaming may takot sa Diyos na marunong makisama sa mga tao, so ayun sobrang thankful po ako kung ano po yung pamilyang inabot ko po,.nagpapasalamat po ako sa kanila.

SUMMATION

Ang kwento ni Mang Arnulfo ay isang patunay na hindi hadlang ang distansya para magkawatak watak ang isang pamilya. Isang patunay rin si Mang Arnulfo na pwedeng magtulungan ang mga pilipino na pare parehong nasa malayong lugar. Nalaman natin ang kakaibang kabayanihang nagawa ni Arnulfo Martinez Sr, na isang OFW.

Ang kwentong ito ni Mang Arnulfo ay isang patunay na hindi hadlang ang mga naranasan niyang pagsubok. Lalupang nagpatibay sa kanyang hangarin na mapag tagumpayan niya ang lahat ng challenges sa buhay alang alang sa kanyang pamilya. Nawa’y maging inspirasyon ang karanasan ng Pamilya Martinez sa libo libong pamilya ng OFW sa bansa.

Kakakaibang experience ang aming sinuong nitong nakalipas na May 15-16, 2018 ng aming tahakin ang karagatan ng Benham Rise na ngayon ay Philippine Rise.

Buhay na saksi ang “Kasangga Team” upang ilahad ang kakaibang karanasan sa makasaysayang “takeover ng Benham Rise” ang underwater plateau na nasa layong 250 km east ng northern coastline ng Dinapigue, Isabela ang deklaradong bahagi ng ating continental shelf. Mayo 16, 2017 nang nilagdaan ng Pangulong Rodrigo Roa Duterte ang Executive Order No. 25 na pinangalanan na itong “Philippine Rise.”

JOURNEY

Isang oras mula sa Villamor Air Base, Pasay City lulan ng C130 kami ay lumipad patungong Casiguran, Aurora sa Central Luzon. Sinakay kami sa Navy boat at inihatid sa gitna ng karagatan at pinalipat sa isang dambuhalang barko.

Mahigit sa sampung oras na paglalayag ang aming ginawa mula Casiguran patungong Benham Plateau lulan ng BRP DAVAO DEL SUR (LD602). Makapigil hininga, magkahalong excitment, may kasamang agam-agam at pangamba ang aming nadarama. Kami ba ay makararating sa paroroonan? Paano kung may dumating na unos o sama ng panahon sa Pacific Ocean, paano kung may humarang at pumigil sa aming paglalayag na ibang bansa?

HANGING QUESTIONS

Sapat ba ang kakayahan ng barkong aming sinasakyan na BRP DAVAO DEL SUR (LD602) ng Philippine Navy Sealift Amphibious Force kung ihahambing sa makabagong sasakyang pang dagat ng kalapit na mga bansa?

Ano ang pagkaka iba ng aming sinasakyan sa mga maka-bagong Amphibious Assault Vehicle ng ibang bansa na may interest rin sa Banham Rise. Maihahambing ba natin ang ating kakayahan sa panahon ng makabagong generasyon kung saan ang mga bansa ay may mga “large amphibious assault vessels” na siyang nagpapalakas sa kanilang Navy upang kilalanin na may dominant role ang mga ito at power o lakas sa karagatan.

Tulad ng giant warships ng kalapit nating bansa, tulad halimbawa ng Type 075 amphibious vessels na may aircraft carriers ng kanilang Navy. Ilan lamang ito sa maraming katanungang sumagi sa aming isipan habang kami ay nag lalayag patungo sa Philippine Rise, ang dating Benham Rise na kinumpirma ng United Nations Convention on the Law of the Sea (UNCLOS) bilang bahagi ng Extended Continental Shelf (ECS) ng Pilipinas. Kinilala ng United Nations na ito’y exclusive zone ng Filipinas.

THE ARRIVAL

Sa aking pakikipag usap kay Congressman Cesar Sarmiento na taga-Catanduanes, kinagisnan na niya na ang tawag sa Benham Rise na ito nang mga matatanda sa kanilang lugar ay “Kalipung-Awan.” Ang Philippine Rise ay bahagi ng ating Continental Shelf.

Makalipas ng ilang oras na paglalayag, ganap na 3:50pm (hapon) araw ng Martes – May 15, 2018 lulan ng Chopper ang Pangulo Rodrigo Roa Duterte ay lumapag sa aming sinasakyang barko habang nasa nasasakupan ng Benham Rise na may lawak na 24 Million hectares o katubas na laki ng buong Luzon o higit pa.

Nasaksihan namin ni Kasanggang Jr Langit ang pagtungtong ng Pangulong Rodrigo Roa Duterte sa Philippine Rise, nang makalapag ang kanyang sinasakyang helicopter sa helipad o landing platform ng BRP DAVAO DEL SUR (LD602).

SINCERITY OF INTENTIONS

Habang kami ay nag lalayag patungo sa sentro ng Philippine Rise ay nag bigay ng speech ang Pangulong Duterte. Sa kanyang naging talumpati ay ibinahagi ang kanyang naging karanasan ng unang bumisita sa Bansang China. Nagsimula ang lahat nang unang magpahayag ang China na ang buong China SEA ay kanilang pag-aari.

Sa kanyang speech sinalaysay ng Pangulo ang unang pag dalaw sa China at kung paano niya sinabi sa Pangulo ng China na si Xi Jinping ang plano ng Pilipinas upang mag sakatuparan ng research at pag uhukay ng Gas, Oil at mineral sa bahaging ito ng Benham Rise. Dito na wika ni Xi Jinping na magkakaroon ng ibang pag kakataon upang pag usapan ng masinsinan ang mga bagay na ito.

Ibinahagi rin ng Pangulong Duterte ang principyo ng Geopolitics sa ginawa niyang hakbang na ito. Siniwalat ng Pangulo ang interest sa Benham Rise ng ibang mga bansa sa Asia, hindi lamang ng China kung hindi pati na ng bansang Japan, Malaysia, Indonesia at Viatnam. Ang intention ng Pilipinas na send-off o paghatid ng may 50 Filipino na pawang mga UP Scientists para sa kanilang masusing pag aaral, scientific research na gagawin tungkol sa marine resources o yaman ng Philippine Rise.

Bahagi ng kanyang talumpati, binanggit nya ang lawak ng nasasakop ng Benham Rise na landmass. Ang Benham o Philippine Rise ay nasa Central Basins Fault at isang tinaguriang micro-continent. Tinawag na “Protected food supply exclusive zone.” Binigyan niya ang pag papahalaga ng ating ‘sovereign right’ to explore and exploit the oil, gas at ibang mineral resources sa Benham Rise, pati na ang sedentary species tulad ng abalone, clams at oysters. Noong una bilang protected area, hindi pinapayagan ang Mining at oil exploration sa Benham Plateau o Philippine Rise.

Ang usapin ng sinasabing Right Of innocent Passage. At binigyan niya ng Authority ang mga Filipino scientists para gamitin ang ating resources sa kanilang pag aaral at pananaliksik sa Philippine Rise.

UNSUNG HEROES

Bagamat may mangilan ngilang mga barkong pandigma ang aming namataan at ilang Jet fighters ang sumubaybay sa aming Journey. Hindi pa rin agad napawi ang agam agam ng grupo, nairaos ang mga mahahalagang bahagi ng programa. Ang simbolikong pag wagayway ng bandilang Filipino, ang makabuluhang mensahe ng Pangulong Rodrigo Roa Duterte, ang pag wagayway sa Philippine Flag nina Sebastian “Baste” Duterte at SAP Christopher “Bong” Go sakay ng Jet Ski.

Sa laki ng Barko na aming sinakyan, halos hindi nagkita kita ang marami. At hindi napansin ng covering Media ang mga officials na kasama sa Barko. Marami ang mga function rooms, at kung ilang palapag ang leyers ng Barkong aming sinakyan.

Ang Kasangga team ay napa-grupo sa Top Officials ng Duterte government. Habang nag lalayag, ilan sa mga nakasama at nakapanayam namin sa barko ni Kasanggang JR Langit ay ang mga sumusunod:

• UP Scientists at top Biologists,
• Mga medical doctors, nurses, Deep-sea exploration experts at mga volunteers.
• National Security Adviser
• Sec. Hermogenes Esperon, Defense Department
• Sec. Delfin Lorenzana,
• Spokesperson Sec. Harry Roque
• SAP Christopher Bong Go,
• Energy Sec. Alfonso Cusi,
• DOTr Art Tugade,
• DENR Sec. Roy Cimatu,
• DOST Sec. Fortunato Dela Peña,
• Senator Sherwin Gatchalian,
• Sec. Francis Tolentino,
• Cong. Cesar Sarmiento,
• Cong. Jericho Nograles,
• Cong. Ruffy Biason,
• Cong. Leopoldo Bataoil,
• dating DILG Sec. Raffy Alunan,
• Airforce CG Galileo Kintanar Jr,
• Marines Lt. Gen. Emmanuel Salamat ng NOLCOM.,
• At mga support team ng iba’t ibang line agencies.

Mapapanood sa susunod na Biernes, May 25, 2018 ganap na alas diyes ng gabi (10pm) sa PTV4 ang aming ginawang pakikibahagi sa Inside Story ng “Takeover of Benham Rise!”

SUMMATION

Bagamat naging success ang pangkalahatang event na aming dinaluhan, hindi rin naging smooth ang Journey dahil marami rin ang nakaranas ng pagka hilo at vomiting. Hindi lahat ng mga volunteers ay nakapag dala ng Bonamine (Meclozine) na panlaban sa Motion sickness o dahil sa lakas ng alon at galaw ng barko. Kakaibang experience rin naman ang aming naranasan, bagamat nakatutuwang isipin habang mahimbing na natutulog sa doubled deck na kama sa iyong cabin gigisingin ka na lamang ng sumayaw, gumalaw na mga mesa, upuan, mga dalang maleta at nag lalaglagang gamit dulot ng alon sa karagatan.

Sa huling gabi (May 16, 2018) ng makabuluhang paglalakbay sa Philippine Rise, sa paglalakbay pabalik ng Casiguran ay nagkaroon ng fellowship, munting salo-salo ang lahat ng mga participants. Dama ang lubos na kasiyahan ng bawat isa. Victorious ang pinadama ng bawat isa sa gabi ng salo-salo. May Marines live band, mga kantahan at sayawan na aming nasaksihan na sumisimbulo ng moral harmony, dama ng bawat isa ang sense of fulfillment sa pakikibahagi sa makasaysayang Benham Rise takeover na once in a life time lamang maaaring maganap.

Saludo ako sa katatagan ng ating kasundaluhan. Sa tapang, lakas ng loob at paninindigan ng mga sibilyan na nakibahagi sa makasaysayang event na ito. Marami ang lumuha ng awitin ni Renz Verano ang patriotic song na “Ang Bayan Ko.” Hindi napigilang humagulgol ni UP Prof Clarita Carlos, ang kilalang Political Analyst. Hindi pinahalata ng bawat isa ang pangamba, sa kanilang pakikibahagi sa simboliko at makasaysayang event.

Bagamat alam ng marami kung gaano kapanganib ang kanilang sinuong, upang itaya ang kanilang buhay sa ano mang konsikwensya na maaaring mangyari dulot ng daring at simbolikong hakbang na ito. Na ang hangad ay maipadama sa buong mundo ang ating marubdob na hangaring ipag tangol ang sobrenya ng Pilipinas.

Ang Kabayanihan ng bawat isa kailanman ay hindi malilimutan ng ating SALING LAHI !

Ito ang ikalawang bahagi ng paglalahad ng “Kasangga Team” ng kakaibang karanasan sa makasaysayang “takeover ng Benham Rise” ang underwater plateau na nasa layong 250 km east ng northern coastline ng Dinapigue, Isabela ang diklaradong bahagi ng ating continental shelf.

Ang bagong BRP DAVAO DEL SUR (LD602) ng Philippine Navy ang aming sinakyan patungong Benham Rise. Mayo 16, 2017 nang nilagdaan ng Pangulong Rodrigo Roa Duterte ang Executive Order No. 25 na pinangalanan na itong “Philippine Rise.”

Kina panayam namin si Presidential Spokesman Harry Roque kaugnay ng paglalakbay na ito.

Sec. Roque: Ang event na ito na dadaluhan ng Pangulo at ating sasaksihan ay napakahalaga, importante po iyan, yan ay gawain ng isang soberenyang bansa. At bukod pa po yan may singkwentang mga dalubhasa na magsismula ng kanilang mga pag aaral para sa Benham, sa Philippine Rise.

Benham Rise Journey

Mga ala-una ng hapon (1pm) pagka pananghali ay tumulak na kami patungong Philippine Rise. Makalipas ang halos 3 oras (3:50pm) na paglalakbay sa karagatan ay lumapag na sa aming sinasakyang Barko ang helicopter ng Pangulong Rodrigo Roa Duterte. Inikot nang Pangulo ang mga exhibit na may kinalaman sa Benham Rise, isa isa itong ipinaliwanag sa kanya ng mga opisyales ng Philippine Marines sa pangunguna ni Marine Lt. Gen. Emmanuel Salamat ng Northern Luzon Command (NOLCOM).
Makalipas pa ng ilang sandali ay sinimulan na ang programa at kanyang talumpati kaugnay ng Mission sa Benham Rise habang kami ay naglalayag.

Sa pangunguna ng Pangulong Rodrigo Roa Duterte ating sinaksihan ang unang taong anibersaryo ng Philippine Rise na dating kilala sa tawag na Benham Rise. Aming kinapanayam si Defense Sec. Delfin Lorenzana.

Sec. Lorenzana: That is where our wealth will come the future, yung ating lupa eh limitado naman di naman tayo makapagdagdag bagkus nga nawawalan nga tayo ng lupa dahil sa erosion, pero sa dagat nandyan palagi yan at we hope that this sea will provide us with a sufficient foods for everybody in the future.

Mga nakatagong kayamanan na kailangang saliksikin. Ang Philippine Rise ay rehiyong nakalubog sa karagatan o talampas benham kung tawagin. Mga nakatagong yaman na kailangang saliksikin ang isa sa mga Mission.

50 Scientists

Ngayon sinimulan na ang seryosong pananaliksik rito sa Philippine Rise ng may limampung mga scientist sa kanilang research. Halos lahat ng ahensya ng pamahalaan ay tinipon ng Pangulong Rodrigo Duterte upang sama samang pag aralan ang yaman ng Philippine Rise. Ganito ang salaysay ni DOST Sec. Fortunato “Boy” T. Dela Pena ng aming kapanayamin.

Sec. Dela Pena: This year 2018 ang DOST ay nag set aside ng 38 million pesos para ituloy yung research, atleast yung aming part na research, but I understand because of the interest that is generated im sure na ang bureau of aquatic resources, ang department of environmental and natural resources, even department of energy, to them mahalaga ang research na ito kaya itong marine expedition na ito is already compose of several experts from different disciplines, hindi lamang sa biology or marine life, hindi lamang sa potential minerals kundi pati na yung mga may kinalaman narin sa iba pang physical characteristics.

Documentary Episode

Aming ipinakita sa inyo ang ginawa naming pananaliksik sa pamamagitan ng aming documentary episode na inyong napanood sa palatuntunang “Kasangga Mo Ang Langit” sa PTV4 alas diyes ng gabi (10pm) araw ng Biyernes. Pormal nang sinimulan ang scientific research sa Philippine Rise na isasagawa ng may limampung mga scientists, karamihan mula sa University of the Philippines.

Aming hinalungkat ang mga importanteng kaalaman na dapat nating malaman kaugnay ng Benham Rise. Tulad ng dalawamput apat na milyong hektarya na lawak nito na isang sea plateau na kinikilala na ngayong pagaari ng pilipinas. Halos lahat ng ahensya ng pamahalaan ay tinipon ng Pangulong Rodrigo Duterte upang sama samang pag aralan ang yaman ng Philippine Rise.

UNCLOS And Sovereign Rights

April 2012 nang bigyan tayo ng UNCLOS o United Nations Convention on the laws of the seas ng sovereign rights sa Benham Rise at nuong nakaraang taon, bininyagan ito ng pangalang Philippine Rise. Kinapanayam ng Kasangga nating si JR Langit ang National Security adviser, na dating AFP Chief Of Staff na si Secretary Hermogenes Esperon.

Sec. Esperon: Importante ito dahil unang una sarili nating ito, wala tayong claimants na iba dito. Walang nang aagaw at walang claimants at naibigay na sa atin ito ng United Nations. Kaya dapat nating pagtibayin ito. Kaya ang gusto ng Presidente yung ating sovereign rights ay talagang mailagay at maidiin ang ating pagiging sovereign dito sa lugar na ito. Sa Asean hindi masyadong apektado but in terms of principles it simple, means that what has been awarded by United Nations UnClos, by the convention of the laws of the sea should actually be followed by the State. While dito kasi sa West Philippine Sea, sa loob ng 200 notical miles ay may mga ibang claimants na tulad ng Vietnam, of course China, dahil nakapasok nga yung 9 bushline nila, na sinabi ng Tribunal Ruling na walang basehan.

Sec. Esperon: We hope that this will encourage our commercial fishermen as well as our small fishing vessel to go and get their cuts alam nating na napaka yaman dito sa West Philippine Sea but this are alternative fishing grounds para sa atin ito.

50 Meters Below Sea Level

Halos kasing laki ng Luzon at Mindanao ang Philippine Rise. Isa itong talampas na nakalubog sa tubig at ang pinaka mababaw ay 50 meters below sea level na aming pinuntahan. Ganito naman ang salaysay ni DENR Sec. Roy Cimatu na amin ring nakasama sa paglalakbay na ito, at sa ginawang pakikipanayam sa kanya ng Kasangga team.

JR Langit: So far ano naman po ang inyong pananaw at nakikitang kakaiba dito?

Sec. Cimatu: Well this is really new ano, new environment for DENR because untop, unexplored kaya this is really exciting. Kasama natin ang mga scientist, ating mga personnel na makakita naman ng something very different from sa nakikita natin and this becomes also an educational sa amin because we have been exploring our environment naman in the land. Specially, marami naman tayong impormasyon na tumataba yung mga reefs, mga corals pero dito is something very different baka makakita tayo rito ng di pa natin nakita noon.

Extinct Volcanic Ridge

Samantala kinlaro naman namin kay Defense Sec. Delfin Lorenzana ang hingil sa sinasabing extinct volcanic ridge na Benham Rise.

Rey Langit: Sec. Lorenzana sir, meron ba ho tayong exact research kaugnay ng claim na seismically active undersea region at extinct volcanic ridge ang benham?

Sec. Lorenzana: Yes.

Rey Langit: Hindi ba delikado ito?

Sec. Lorenzana: Ah mukhang extinct na ito Rey. Kasi kung tignan mo yung compression na ganun parang bundok na ganun isang plateau so ang sabi nung taga-philvocs na si rene, ah si rene solidum. Sabi niya baka walang oil dyan pero maraming minerals na lumabas noong pumutok yun many many thousands of years ago, pumutok yung under sea volcano na yan sumama yung mga minerals nandyan ngayon. Nung nakaraang taon naging sentro ng mga balita ang Benham Rise matapos pangalanan ng china ang ilang under sea features sa Philippine sea. Dahil dito, nagpasya ang Pangulong Rodrigo Duterte na suspindihin ang pagbibigay ng permit sa anumang bansa o organisasyon na gustong magsagawa ng marine scientific research sa Philippine Rise.

Ang mga kontrobersyang kinaharap ng Philippine Rise at ang pagsisimula ng makasaysayang pag aaral sa yaman nito ay patuloy naming inalam sa pamamagitan nang aming Kasangga Mo Ang Langit team.

Iba’t-Ibang Chinese Names

Pinaniniwalaang ang Philippine Rise ay mayaman sa marine resources, natural gas, oil at minerals. Nuong nakaraang taon, naging sentro ng mga balita ang Philippine Rise matapos pangalanan ng China ang ilang undersea features sa Philippine sea ng ibat ibang chinese names.

JR Langit: Secretary Esperon sir, noong araw po ba meron nang controbersya ang Benham, nung panahon nyo as AFP Chief OF Staff?

Sec. Esperon: Walang masyadong lumalabas noon. Nagkataon lang na meron kasing mga Chinese ships naman na walang permit may nag research dyan pagkatapos nagpa ngalan pa sila ng ibang lugar ng Chinese names. Hindi naman masyadong dapat pagtalunan iyon tulad ng Haley’s Comet diba, so, pinangalan yun sa scientist na naka diskubre.

JR Langit: Hindi naman po ba unahan ito?

Sec. Esperon: May permit lahat yan sub committee on unnamed features dun sa United Nations yung timing lang samantalang nagkakagulo dito ay magpapangalan ka ng mga sea mounts dyan lubog kasi lahat yan eh. Ang pinaka mababaw na parte nyan from ang pinakamalalim ay nasa 5 thousand, limang kilometro pero meron parang naka akyat na ganun yun yung Philippine Rise, Benham Bank, mga forty pinaka mabababa. o 48 meters na lang galling sa taas, na parang 10 kilometers by 10 kilometers maluwag pero naka ganun lang yun. Makikita mo dun sa ten kilometers by 10 kilometers yaman. Ang diversity BIO diversity corals, isda, at in the future malalaman pa natin, madiskubre natin kung ano pa yung na nandyan . Alam nating, meron frozen petrified nightrates na pwedeng gamiting fuel pero mahirapan pa tayo. Yung technology para sa pag kuha niyan ay hindi pa masyadong naiaayos at mahal pa para gawing alternative fuel, ngunit sigurado nating maraming mga yaman nandyan sa dagat na yan. Isda na lang kung alagaan natin ang ating isda dyan sa Cagayan pababa hanggan palanan isabela, aurora, Infanta Real Quezon, tapos Atimonan, tapos bikol na, napakayaman ng isda. Sa Camarines nga Camsur sa Atimonan yung magaganda ang mga isda dyan. So, kung maalagaan natin yan makaka dagdag talaga sa ating kikitain galing sa fisheries.
Limampu ang mga siyentipiko kasama ang ibat ibang ahensya ng pamahalaan ang nagkapit bisig upang pag aralan ang yaman sa ilalim ng Philippine Rise.

Rey Langit: Secretary Lorenzana sir pag sinabi pong food supply, exclusive zone, ibig sabihin tayo lang ang pwedeng mag-fishing doon?

Sec. Lorenzana: Oh yeah. Oo tayo ang pwedeng mag-fish dyan. Sabi nga ni presidente kung yung ating continental shelf ay umabot sa San Francisco USA, e di atin lahat yan. Pero hindi naman ganon ang sakop.

Rey Langit: Pero noon last year dineclare na natin ito na Philippine Rise, pero pinayagan pa rin nating mag-research ang bansang china.

Sec. Lorenzana: Oh yeah. We always do that sa mga Amerikano pero ang kasunduan alam natin kung anong gagawin nila at meron tayong mga scientist na sasakay sa barko nila. So last year merong nag-apply na Chinese so they want to go, we put our people there sa ship nila. Yung French, kasi yung French ship na di-nenay natin na sinasabi nilang tayo ay very biased tayo against them or biased towards the Chinese hindi totoo Rey.

Sa BRP Davao Del Sur, LD602 kami sumakay, ang grupo ng Kasangga team hangang makarating sa sentro o pinaka gitna ng Philippine Rise at ito rin ang barko na magdadala sa mga siyentipiko sa lugar na kanilang pag aaralan.

One Batallion

JR Langit: ito po yung gagamitin po natin pa-punta sa Benham Rise.

Sec. Lorenzana: Oo, lalabas tayo mamaya. Makikita natin ang itsura nya.

JR Langit: is this, gamit po ba itong pangdigma?

Sec. Lorenzana: No this is only a transport ship, transport lang ito. It can accommodate mga 500 o isang battalion with all equipment too.

Rey Langit: Ito po ay newly acquired ?

Sec. Lorenzana: Oo, dumating lang itong BRP Davao del Sur LD602 last year, 2017. Yung isa, yung vessel na ang pangalan ay Tarlac arrived the year before 2017, 2016. Ito yung ginawa ng Honda Indonesia, ginawa nilang dalawa. So I hope we can add more siguro, kahit dalawa pang ganito, maganda ito. Tignan naman niyo.

Rey Langit: Nila-landing-an po ng chopper ang Barkong ito?

Sec. Lorenzana: Chopper, oo. Kung meron kang katulad nito kailangan meron siyang kasamang chopper na para pwede siyang mag-patrolya sa taas, Oo Maganda siya. This is very good ah, very useful halimbawa pag dikit-dikitin mo lang ito meron kanang malaking hospital ship. Pwede maghakot ng mga pagkain meron din siyang boat na meron siyang speed boat sa baba, meron na siyang hangar para sa helicopter so that’s very easy na makatugon sa emergency.

Summation

Pagpapakita ito sa buong mundo na ang Pilipinas ang mayroong karapatan sa Philippine Rise. Pinaniniwalaang ang Philippine Rise ay mayaman sa marine resources natural gas oil at mineral.

Isang magandang hakbang ang ginawa ng Pangulong Duterte na magsagawa ng scientific research sa Philippine Rise.
Pagpapakita ito ng kahandaan na handang ipaglaban ng pamahalaan ang mga karapatan ng Inang bayan.
Panahon na para pakinabangan naman ng mga Pilipino ang likas na yamang bigay ng kalikasan at legal na puedeng ariin ng Pilipinas.

Si President Rodrigo Roa Duterte at Republic of Korea President Moon Jae-in ay nagka sundo upang significantly pag ibayuhin ang bilateral trade sa pagitan ng Manila at Seoul. Ang dalawang leaders ay nag sakatuparan ng bilateral summit meeting sa Cheong Wa Dae (Blue House) ang Palacio at official residence ng Republic of Korea.

PRODUCTIVE BILATERAL MEETING

Sa pahayag ng Pangulong Duterte, sa kanyang three-day Official Visit to South Korea, ang kanyang pagdalaw ay naging “very productive,” noting that they discussed matters of paramount importance to the two countries’ bilateral relations. Kanilang tinalakay ang political at economic cooperation, defense at security, trade and investments, infrastructure, information at smart technologies, agriculture, protection of nationals, at ang environment. Sa kanilang joint statement, ayon kay President Moon, ang Pilipinas at South Korea ay magpapatuloy na mag-develop nang kanilang substantive cooperation upang masiguro na ang mamamayan ng dalawang bansa ay pakinabangan ng husto ang bunga ng magandang ugnayan at cooperation na ito.

Kaugnay nito, nagkasundo ang dalawang leaders na pag ibayuhin pang lalo ang bilateral trade volume na kasalukuyan na nasa approximately 15 billion dollars at lalupang palawakin ang mga investment sa pagitan ng dalawang Bansa.

FILIPINO COMMUNITY

Samantala, humarap ang Pangulong Rodrigo Roa Duterte sa Filipino Community na ginanap sa Convention Hall, ng Grand Hilton Hotel and Convention Center, Seoul South Korea, 03 June 2018 na aming dinaluhan kasama ng ating Kasanggang Jr Langit.
Isa isang pinakikilala ng Pangulong Rodrigo Roa Duterte ang mga miyembro ng kanyang gabinete.

PRES. DUTERTE: I’d start with His Excellency Han Dong-Man, Korean Ambassador to the Philippines [applause] thank you; the Philippine Ambassador to Korea Raul Hernandez [applause]; Philippine Foreign Affairs Secretary Alan Peter Cayetano [applause] and his lovely wife the Taguig Mayor Maria Laarni Cayetano [applause]; We have the Finance Secretary Carlos Dominguez III [applause] ‘yan ang hindi naniwala na ang sapatos ko Marikina kaya tinanggal ko. Siyempre, titingnan mo. ‘Yung kanya mahal [laughter]. Transportation Secretary Arthur Tugade [applause]. Tugade is my classmate. He was our valedictorian. He is rich. Noon pa, sa College pa kami of Law, mayaman na ‘yan. Si Labor and Employment Secretary Silvestre Bello III [applause] sila ho ‘yung lumakad sa problema natin sa Kuwait. I think I’ll go there. I’d like to thank the Kuwaiti government for understanding us and keeping their faith in us and practically gave to all of my demands.

Si Secretary Piñol. [applause] You know, I chose him because he is really a farm boy. He was governor of North Cotabato.
May biro ako diyan- Alam mo ang mga Ilonggo, [Speaks Ilonggo] [laughter] Nagkita kami sa airport ni Manny. Sabi ko, “Governor,  are you leaving?” Sa pre-departure. “Oo.” Sa pre-departure area sa Davao, makikita mo ‘yung mga masahista. ‘Yung bulag. Bulag ‘yan sila pero while waiting, if you want to get a massage. The masseuse is nandiyan lang but they can distinguish your voice. So pag masahe, hinawakan siya ng masahista, sabi, “sir, Ilonggo ka?” “Oo ah.” “Sir, ka boses mo si… si Manny Piñol ka?” “Oo ah.” “Sir, Ilonggo ka nga” “Oo, bakit?” “Kaya pala, sir,” “Bakit?” “Medyo puno ‘yung ulo mo ng hangin.” [laughter and applause].

SHOWING GRATITUDE

Pinasalamatan nang Pangulong Duterte ang opisyal ng bansang Kuwait para sa kapakanan ng ating mga OFW.

PRES. DUTERTE: Si Aniceto Bertiz III [applause]. Ito ‘yung tao who opened the Pandora’s box sa mga worker natin. Naglabasan ‘yung horror, agony, suffering.

Tapos lumabas ‘yung.. ayoko na kasi tapos na eh. And I’d like to thank the government of- And for the first time, I would say that I was harsh in my language. Maybe because that was a result of emotional outburst. But I’d like to apologize now. I’m sorry for the language that I was using. But I’m very satisfied by the way how you responded to the problems of my country. [applause]

REINVENT MINING

PRES. DUTERTE: Naririyan si Secretary Roy Cimatu [applause] ‘yung Boracay, alam ko marami tayong problema dyan. Mining, ‘yang open-pit. It’s destroying the country. I do not decide by years. I decide by weeks and months. Baka ipasara ko talaga ang mining na open-pit. Ang kanilang siltation, ‘yung lupa it’s brown. Walang problema sa mga mayaman. Ang problema ang marine life, para sa mga fisherfolk. Sabi ko, either we have to reinvent mining in the Philippines or sarado kayong lahat .[applause].

COMMERCIAL FLIGHT

You know, I flew in commercial lang. Sumakay lang kami ng commercial plane dito. Kapag chartered you spend about [applause] five million a day, ‘yung eroplano kasi magpa-parking ‘yan. Hindi ‘yan aalis maghihintay.

So you stay here three days, that’s how many millions a day. Whether sakyan — mag-isa ako o punuin ko, ganun rin ang bayad ko. Mas mabuti dito sa commercial, para mahulog marami tayo. Ayaw mo pa ‘yan? Sama-sama tayo doon sa Langit. [laughter]

ACKNOWLEDGE FRIENDS

PRES. DUTERTE: Tsaka si, mga kaibigan ko si Rey Langit. [applause]

Tsaka si — not the last- – Robin Padilla. [applause] Pati si Ipe [applause].  Philip Salvador. Maski saan ako, nandiyan ‘yan sila. Oo. Pero ang- Ewan ko kung kasama nila. Pagkatapos nito, hindi ko na naman sila makita. Baka babae ang kasama nito. [laughter]

PRES. DUTERTE: Secretary Bong Go, [applause]. Ito siya, nag-appear ng Congress out of nowhere. Marami na kaagad- nag-ano, “Bong Go for Senator.” [applause and cheers]

Si Bong Go, Tesoro ito ng Zamboanga ‘yan ng — Batangas rather. Hindi marunong mag-Chinese ‘yan. Pero baka sabihin ng mga tao na, “Intsik man ‘yan.” He’s not. Mas Filipino kaysa atin ‘yan. Maniwala ka.

ISTORYANG HELICOPTER

The National Security Adviser, Hermogenes Esperon. [applause]. ‘Yan ang — he keeps the country safe.

Alam mo, nag-order tayo ng Bell sa Canada. Sabi nila, mag-deliver kami ng Bell helicopters pero you cannot use it against your own citizen. ‘Di ang helicopter ko, so anong gamitan ko niyan? Para evacuation, mga wounded, mga may sakit. Parang air ambulance.

Magbili ako 23 air ambulance. Saan ako maghanap ng patay ikarga ko diyan p***** i** 23 ‘yan. Mga sundalo ko, pagbabarilin ko pa para- Sabi ko, look and Canada is listening, if you are not you know — my citizens are joining the New People’s Army, the communists and they are fighting government and killing my soldiers and my policemen.

At ang civilian and it is a dirty war and people are dying. ‘Yung iba naman, ang mga kapatid kong mga Moro, lumipat doon sa mga terorista at pumunta nga sa Marawi, nakipag-giyera. How stupid can you.

Nariyan si, my Presidential Communication Secretary Martin Andanar. Ang ating Presidential Spokesperson, senator ito siya gusto niya, Harry Roque. [applause].

Meron tayong idolo, He’s one of those really who change the history of our country. From one of dictatorship to a — not really a perfect. But at least it is a democracy and the institutions are working. He’s a friend of mine, he’s a good Filipino si Gringo Honasan.

OIL SA ALEGRIA

Ibinahagi ng Pangulo ang hingil sa bagong natuklasang mina ng Langis sa bahagi ng Alegria sa Cebu.

PRES. DUTERTE: Then we have the Science and Technology Secretary Fortunato dela Peña [applause]. Tapos si Energy Secretary Alfonso Cusi. [applause].

The other week, punta ako ng Alegria, he invited me. And for the first time, binuksan ko ‘yung valve, lumabas ‘yung oil. At [applause] for the first time nakita, sa lupa ha, hindi sa dagat, sa mountains sa Alegria.

Noon second tayo sa Japan but we were slowly being eased out until we are now second to Bangaldesh which is the last. I’d like to disabuse your mind. Alam mo, during the war we were a colony of the United States of America. The Republic was in 1947 binigay kay Roxas but until that time, we were a vassal of the United States.

Kaya dumating ang giyera doon, not because the Japanese wanted to kill us. But because we were an American colony at Clark nandiyan. So’yung devastation ng Manila and other places, because the Americans were there in the Philippines. And they had so many military reservations. Natural talagang upakan sila.

After that war everybody was busy rebuilding and looking for resources. Ang hindi binigay sa atin ng Diyos, binigay niya sa iba. Indonesia has oil. Malaysia has oil. Brunei has oil. Philippines, wala.

Ngayon sa Alegria, I hope it would be a big — what’s inside, we can never tell.

LIST OF NOTABLE PERSONS

Pinagkalooban si Pangulong Rodrigo Roa Duterte ng isang pagkilala ng World University Taekwondo Federation ng South Korea, ito ang simbolikong “9th dan ranked sa taekwondo .”

Kabilang na ngayon si Pangulong Rodrigo Duterte sa listahan ng mga notable persons na tumangap ng parangal mula WUTF tulad nina:

President Vladimir Vladimirovich Putin ng Russia at dating Pangulong Barack Hussein Obama II ng America.

Nire-present ni PCOO Secretary Martin Andanar ang Pangulong Duterte sa pag tangap ng parangal.

At si Special Assistant to the President Christopher Bong Go ay pinagkalooban naman ng ranked “5th dan” ng Taewondo Federation.

Samantala ayon kay Chairman Kim Sung Tae na taga-Pangulo ng WUTF o World University Taekwondo Federation sa darating na July 12-15, 2018 ay gaganapin ang International Sports Compitition na dadaluhan ng may 100 mga Bansa at gaganapin sa Seoul South Korea. Inaasahang malaking delegation ng mga filipino Athletic Association ang dadalo sa event na ito.

 BUSINESS FORUM

Sa huling araw ng Pangulong Duterte sa Korea, kanyang ipinahayag ang kanyang pagtitiwala na daragsa ang investments at mga bagong negosyo sa Pilipinas at kanyang pahayag na country’s sound macroeconomic fundamentals.

Kanyang sinaksihan ang ceremonial exchange of signed business agreements ng dalawang Bansa, ito ang Business Forum na dinaluhan ng may 400 businessmen.

Sa kanyang talumpati kanyang sinabi na ang kasunduhan o agreements demonstrate the robust trade and investment partnership sa pagitan ng Philippines at South Korea.

Sinabi niya na maaari silang mag invest sa sector ng: Shipbuilding, manufacturing, food production at food processing; agribusiness; energy, tulad ng renewable energy; finance at banking; infrastructure; tourism at real estate; at ibang labor-intensive Korean industries.

Nagpahayag si Trade Secretary Ramon Lopez na may kabuuang 23 business agreements, one memorandum of agreement, six memorandum of understanding, at 16 letters of intent — ang mga nilagdaan, generating an investment commitment of US$4.9 billion.

SUMMATION

Naging mahalaga at makabuluhan ang ginawang pagdalaw ng Pangulong Rodrigo Roa Duterte sa Seoul South Korea. Una napaligaya niya ang ating mga OFW nang personal niyang makaharap ang mga ito. At nabigyan ng kapanatagan ng kalooban nang marinig mula mismo sa Pangulo ang isinusulong na protection para sa kapakanan ng ating kapwa Filipino na nag tatrabaho sa labas ng Bansa.

Malaking bagay sa Pilipinas ang na-generate nating investment commitment na US$4.9 billion, hindi pa kasama rito ang iba pang mga commitments na hindi pa nalagdaan.

Sa mga investments na ito inaasahang maka- generate ng 50,000 bagong trabaho sa larangan ng automotive, public utility, modernization, power at engineering, construction, sea offshore services, food at aquaculture. At yan ang makabuluhang kaalaman na bitbit ng inyong mga Kasangga, Paring Rey at Jr Langit, at team ng Biyaheng Langit na mapapanood sa biernes ng alas-diyes ng gabi (10pm) sa PTV4.

Pangulong Rodrigo Duterte, kabilang sa mga kilalang tao na nabigyan ng 9th Dan blackbelt certificate ng World University Taekwondo Federation ng South Korea. Ilan sa mga sikat na personalidad na pinagkalooban ng simbolikong 9th Dan blackbelt certificate sa taekwondo ng World University Taekwondo Federation ay sina; President Vladimir Putin ng Russia at President Barack Obama ng Amerika. Ngayon, kabilang na dito ang Presidente ng Pilipinas na si President Rodrigo Roa Duterte.

BIYAHENG GANGNAM, SEOUL

Grupo ng Biyaheng Langit naimbitahan ng Presidente ng World University Taekwondo Federation sa isang pagtitipon sa South Korea. Tahanan ng sikat na world taekwondo academy na matatagpuan sa Gangnam district sa Seoul, nilibot at pinasyalan ng Biyaheng Langit. Umaabot sa mahigit dalawang daang bansa ang miyembro ng World University Taekwondo Federation. Mapalad kaming mabisita ang mismong headquarters ng pederasyon at makilala ang Presidente nitong si Chairman Kim Sung Tae.

Chairman Kim: Actually kukkiwon is not only for the Korean but also for the people all around the world that they made it in 1960 and recognize. There are no special in taekwondo there are all equal, so that’s why they made this place for all of them.

SAP Bong: Annyeong haseyo, to all our Korean friends, secretary Andanar is with me, Kim Sung Tae World University Taekwondo Federation, Oh Yen Jeo Kukkiwon Taekwondo Chairman, Sir Rey Langit, his son JR Langit. World taekwondo management and sports committee taekwondo demo teams guests and sponsors annyeong haseyo allow me to thank all of you for inviting me to this event.

Rey Langit: As we heard special assistant for the president Bong Go spoke a while ago the President of the Republic of the Philippines would really wanted to express his sincerest appreciation on the recognition given by this World organization.

KUKKIWON-TAEKWONDO HEADQUADTERS

Sa bawat sulok ng mundo ay may Pilipino, minsan pa’y samahan niyo kaming bisitahin sila, ito po si Pareng Rey, kasama natin si Kasanggang JR Langit sa ating Biyaheng Seoul, South Korea.

Sa pamamagitan ng Pangulo ng World University Taekwondo Federation ating alamin ang ilan sa mahahalagang bagay ukol sa sikat na larong Taekwondo. Sa bahagi ng sikat na Distrito ng Gangnam sa Seoul South Korea matatagpuan ang Kukkiwon o World Taekwondo Headquarters. Ito ang nagsisilbing tahanan ng World Taekwondo Academy.

Nanggaling ang salitang Taekwondo sa tae (tay) na ang ibig sabihin ay foot o to strike with the foot. Kwon na ang ibig sabihin ay hand o to strike with the hand, at Do, na ang ibig sabihin ay discipline o “the way.” Taekwondo ang national sport ng South Korea. Isa itong uri ng martial arts na sumesentro sa self defense. Ito ay nagsimula pa noong 1940’s at 1950’s sa pangunguna ng mga Korean martial artists. Ngayon ang nagsisilbing main international organisational bodies for taekwondo ay ang International Taekwondo Federation at ang partnership ng Kukkiwon at World University Taekwondo Federation.

ONE ON ONE WITH CHAIRMAN KIM

Si Chairman Kim Sung Tae ang tumatayong Pangulo ng World University Taekwondo Federation.

JR Langit: Can you tell us a brief background of kukkiwon, what is kukkiwon and when did it start?

Chairman Kim: Actually kukkiwon is not only for the Korean but also for the people all around the world that made it in 1960 and recognize there are not specially per floor in taekwondo there are condo so that’s why they made this place for them.
Napakahalagang papel ang ginagampanan ng Taekwondo sa buhay ng mga Koreano. Aniya bahagi ito ng kanilang curriculum sa mga paaralan.

JR Langit: Is it required, requirement in the school to learn taekwondo, like ROTC like in military?

Chairman Kim: All military in Korea they must learn taekwondo yeah they need.

JR Langit: What is the federation’s mission and how many members are included in the federation and who are the members?

Chairman Kim: The first mission could be worldwide be popular because taekwondo is such a really good sports not only first of all to protect my body but also second is he wanna raise teacher like instructor they can learn taekwondo better and teach taekwondo as well.

Umaabot sa dalawang daan at siyam ang mga bansang miyembro ng organisasyon.

JR Langit: Sir what motivates you to keep on doing what you’re doing right now?

Chairman Kim: How important that taekwondo. I wanna make, spread it out all over the world. That that’s my mission, that thinking keeps me going on.

KUKKIWON WORLDWIDE

Nais niya umanong ipakilala ang sport sa mga kabataan na siyang magiging daan upang mas makilala ang taekwondo hindi lamang sa bansa kundi sa buong mundo.

Chairman Kim: I wanna educate university students to know how to do taekwondo and then they can be grown up they can be educated they can globalize taekwondo more to other countries

JR Langit: Even my dad can learn taekwondo?

Chairman Kim: Oh yeah, anytime ah iam planning to open like this kind of facility in the Philippines. That taekwondo can be learned by the university student so if that if your finished, graduate. You can come, you can learn taekwondo over there.

Maging sa Pilipinas, isa ang taekwondo sa pinaka-sikat na uri ng martial arts. Sa katunayan, dekada sitenta pa nang magsimula itong makilala ng mga Pilipino.

GOLD MEDAL IN SOUTH ASIAN GAMES

Noong nakaraang taon lamang nasungkit ng Philippines Men’s Taekwondo team ang gintong medalya sa idinaos na 29th South East Asian Games. Dito makikita kung gaano tayo ka pamilyar sa nasabing laro.

JR Langit: Lastly, chairman what is your plan for the future, future plans for the federation?

Chairman Kim: I want to have taekwondo in each country all around the world so that it make a lot prettier having medal for the good, experts and champions.

Rey Langit: Thank you so much chairman Kim it’s a pleasure to have met you, more power and goodluck.

JR Langit: Thank you so much Chairman.

SYMBOLIC 9th Dan RANKED

Sa pagtitipon na binuo ng Presidente ng World University taekwondo federation Chairman Kim Sung Tae, pinagkalooban si Pangulong Rodrigo Roa Duterte ng isang pagkilala. ito ang simbolikong “9th Dan ranked sa taekwondo. Ang Dan ay ang ranking system na ginagamit ng mga Koreano pagdating sa martial arts. Ito ang tumutukoy ng level o galing ng isang manlalaro. Ang parangal na iginawad kay Presidente Rodrigo Duterte ang pinaka-mataas na pagkilalang ibinibigay ng pederasyon ay tradisyong ginagawad sa Head of State na dumadalaw sa South Korea.

Si Presidential Communications Operations Office Secretary Martin Andanar ang tumanggap ng parangal para kay President Digong.

5th Dan BLACKBELT CERTIFICATE

Kabilang rin sa naparangalan ay ang Special Assistant to the President na si Christopher Lawrence “Bong” Go na siya namang tumanggap ng 5th Dan blackbelt certificate.

SAP Bong: Annyeong haseyo to all our Korean friends, secretary Andanar is with me, Chairman Kim Sung Tae of World University taekwondo federation, Oh yen jeo kukkiwon taekwondo chairman, sir Rey Langit his son jr langit, our friend Johnny kim from davao city, also from from taekwondo davao. To the world taekwondo management and sports committee taekwondo demo teams, guests and sponsors annyeong haseyo. Allow me to thank all of you for inviting me to this event. I have always been passionate about sports and that include individual sports like taekwondo aside from the skills athleticism and sportsmanship. I think that the sport has a new life memorable lessons to teach all of us for what taekwondo teaches us our excellence and perfection mastering the sport means endless repetition and perfecting its techniques it teaches us to strive to our ways better ourselves each time we fall or take a hit from taekwondo we also learn that discipline is important.

Ipinaliwanag ni Special Assistant to the President Bong Go ang kahalagahan ng nasabing laro, lalo na kung disiplina sa sarili ang pag-uusapan.

ACCEPTANCE SPEECH

SAP Bong: I for one know that discipline bring stability and system into one’s life back in the Philippines in have always advocated to the Filipino youth the use and practice of sports as alternative to vices and other unproductive for fruits when you have discipline you are better to handle challenges and obstacle.

Taekwondo also teaches us that pain is a part of the process instead of trying to avoid it we must acknowledge pain and difficulties as a normal part of life and utilize these experiences to build our mental and emotional toughness with the growing popularity of the beautiful sport in the Philippines it is my hope that more and more Filipinos will start practicing taekwondo and in the process learn all this great lessons that will better themselves as an individual and a Filipino citizen as your national sport I trully believe taekwondo is one of south korea’s many precious gift to the world hence it is my enormous pleasure to be part of today’s event thank you very much kamsamnida.

CHAIRMAN KIM’S ANNOUNCEMENT

Sa darating na July 10-15, 2018 ay idaraos ang International Sports Competition sa Pohang, South Korea. Ang palaro ay dadaluhan ng may humigit kumulang sa 209 na mga bansa. Inaasahang malaking delegasyon ng Filipino Athletic Association ang dadalo sa event na ito.
Malaki ang papel ng sports hindi lamang sa mga kabataan kundi maging sa mga nagkaka-edad. Bukod kasi sa maganda ito sa kalusugan, nakakatulong rin itong maiwaksi ang masamang bisyo.

Kaya naman layunin ng World University Taekwondo Federation ang mas maparami pa ang mga bansang miyembro ng organisasyon. Nais nilang ipaalam sa buong mundo ang kabutihan at kahalagahan ng nasabing laro.

SUMMATION

Malaki ang papel ng sports hindi lamang sa mga kabataan kundi maging sa mga nagkaka-edad. Bukod kasi sa maganda ito sakalusugan, nakakatulong rin itong maiwaksi ang masamang bisyo.

Kaya naman layunin ng World University Taekwondo Federation ang mas maparami pa ang mga bansang miyembrong organisasyon. Nais nilang ipaalam sa buong mundo ang kabutihan at kahalagahan ng nasabing laro.

Ang Taekwondo ay hindi lamang nagsisilbing national sport ng South Korea, itinuturing itong Pride at legacy to the world ng mga Koreano. Hanggang sa susunod na paglalakbay ito po si Pareng Rey, kasama si Kasanggang JR Langit, siguradong hindi kayo mauubusan ng kwentong Pinoy sapagkat sa bawat sulok ng mundo ay may Pilipino minsan pa an gaming pasasalamat sa inyong walang sawang pakikipaglakbay sa ating Biyaheng Langit.